«با فشار قاليباف، فرمانده پليس راهور تهران عوض شد و به دنبال آن شاهد ترافيك سنگين در شهر طي يك ماه گذشته هستيم. هدف‌شان چيست…؟!» رحمت‌الله حافظي با انتشار اين جملات در توييتر مدعي شد تغيير فرمانده پليس راهور عامل ترافيك‌هاي اخير تهران است.
اين اظهارات واكنش‌هايي را درپي داشت. سه‌شنبه‌شب، بعد از جلسه علني شوراي شهر كه با حضور رييس پليس تازه منصوب شده تهران و معاون حمل و نقل ترافيك شهرداري تهران برگزار شد و به بررسي موضوع ترافيك عجيب عصرگاهي چند هفته اخير اختصاص داشت،
رحمت‌الله حافظي كه اصولا به اظهارنظرهاي بي‌پرده و صريحش معروف است در تویيت خود با نوشتن اين جمله باعث شد تا بحث ترافيك تهران به مسير يا مسيرهاي جديدي كشيده شود.
مسيرهايي كه «اعتماد» در گزارشي با مطرح كردن ٤ فرضيه به بررسي آنها پرداخته است:
فرضيه اول: «مصنوعي» براي ترافيك «واقعي»
تويیتي كه رحمت‌الله حافظي نوشت اين فرضيه را مطرح مي‌كند كه آيا دست‌هايي پشت‌پرده است تا اين ترافيك را به قصد ايجاد كند يا اينكه بازی‌هاي سياسي و اختلاف‌هايي كه بين مسوولان شهري وجود دارد و داشته (محمد باقرقاليباف شهردار تهران با فرمانده سابق راهور تهران) به اين ماجرا دامن زده و منجر شده است؟ اين فرضيه زماني پررنگ‌تر مي‌شود كه نگاهي به اظهارنظرها و سخنان برخي اعضاي شوراي شهر در مورد ترافيك روزهاي گذشته داشته باشيم كه آن را «مصنوعي» مي‌دانند و معتقدند بايد براي بررسي علل آن كار پليسي انجام شود. محسن سرخو، رييس كميته حمل و نقل و ترافيك شورا دو روز پيش با مطرح كردن اين ماجرا در صحن علني شوراي شهر و در حضور فرمانده جديد پليس راهور گفت: ترافيك يك ماهه اخير عجيب بود… قبول كنيد كه در يك ماهه اخير ترافيك تهران اصلا عادي نبوده است و به نوعي مي‌توان گفت اين ترافيك مصنوعي بوده است.
رييس كميته حمل و نقل شوراي شهر تهران براي اينكه ابعاد ترافيكي اين روزهاي پايتخت را بيشتر به رخ بكشد با بيان اينكه بارها با طي كردن مسيرهاي مختلف ترافيك را امتحان كرده، گفت: بارها ديده‌ام كه يك مسير قفل بوده اما پس از طي چند كيلومتر مسير بدون هيچ دليلي باز شده است! سرخو با بيان اينكه يكي از شهروندان مسير چمران تا نيايش را ٥ /٢ ساعته طي كرده، گفت: اگر اين فرد مي‌خواست پياده اين مسير را طي كند، كمتر از يك ساعت لازم بود. رييس كميته حمل و نقل شوراي شهر تهران افزود: اين ترافيك به هر دليلي رخ داده بايد با يك كار پليسي، علل واقعي آن مشخص شود، چراكه پس‌لرزه‌هاي اين شوك ترافيكي ادامه دارد و تقاضا مي‌شود كه به جاي پرداختن به دلايل واهي به دلايل اصلي توجه شود.
البته با پايان يافتن جلسه شوراي شهر سردار مهماندار، فرمانده راهور تهران وقتي به جمع خبرنگاران آمد تلاش كرد تا واكنشي به حرف‌هاي سرخو كه ترافيك اين روزها را «مصنوعي» خواند داشته باشد و به سوال خبرنگاران درباره اينكه آيا جابه‌جايي‌های صورت گرفته در پليس راهور نقشي در ايجاد ترافيك داشته است، پاسخ دهد: «به هيچ عنوان چنين چيزي نيست و همه نيروهاي پليس راهور تهران بزرگ مشغول انجام وظيفه خود هستند. مگر اينكه عوض شدن رييس پليس راهور تهران منجر به ايجاد رغبت بيشتر شهروندان براي آمدن به خيابان و استفاده از خودرو شخصي شده باشد.»
در اين بين درباره فرضيه مطرح شده درباره مصنوعي بودن ترافيك و وجود دست‌هايي در پشت ماجرا براي ايجاد ترافيك، ابوالفضل قناعتي، عضو هيات رييسه شوراي شهر به «اعتماد» مي‌گويد: بعد از جلسه علني شورا، حافظي پيش من آمد و همين مساله‌اي كه در تویيتش نوشته را گفت. نمي‌دانم چقدر اين مساله مي‌تواند درست باشد ولي با توجه به سابقه نظامي كه دارم بعيد مي‌دانم مسوولان نيروهاي مسلح، به اين سادگي‌ها بخواهند تحت تاثير فشار يك وزير يا شهردار قرار بگيرند و رييس پليس راهور پايتخت را عوض كنند. حالا اينكه چطور آقاي حافظي چنين حرفي را زده نمي‌دانم…، حتما دليل محكمي داشته است.
فرضيه دوم: ترافيك عادي است تغييري اتفاق نيفتاده
اما در مقابل فرضيه اول، اين مديران شهرداري و برخي اعضای شوراي شهر هستند كه معتقدند ترافيك اين روزهاي تهران چيز عجيبي هم نيست و همچون سال‌هاي قبل است. دكتر مازيار حسيني، معاون حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران چند روز پيش در گفت‌وگو با «اعتماد» با بيان اين استدلال گفت: هر سال با فرارسيدن فصل سرما، به دليل كوتاه شدن روزها و سرد شدن هوا، تقاضا براي استفاده از خودروهاي شخصي افزايش پيدا مي‌كند كه در نهايت منجر به افزايش بار ترافيكي در برخي از روزها مي‌شود. سردار مهماندار، رييس پليس راهور تهران بزرگ نيز در جلسه سه شنبه شورا در اين باره، گفت: تهران نيازمند نظم است. آنقدر مشكل بزرگ شده كه قطعا حل آن يك‌شبه امكان‌پذير نيست. در اين جلسه انتظار داشتم كه به جاي انتقادات از من راهكارها خواسته شود و در پايان دوره تصدي من در اين مسووليت از من خواسته شود كه چه ميزان از اين برنامه‌ها را اجرايي كردم. با اين حال از انتقادات خوشحال شدم و ترسي نيز ندارم. بي‌ترديد آنجا كه جواب دارد مكتوب به شورا ارسال خواهم كرد و آنجايي كه نياز به اصلاح دارد حتما اين كار را انجام خواهم داد.
همچنين ابوالفضل قناعتي، عضو كميسيون حمل و نقل و ترافيك شوراي شهر نيز علاوه بركوتاهي روز و سردي هوا اجرايي شدن طرح LEZ را نيز يكي از دلايل بروز چنين وضعيتي عنوان كرده و گفت: اين طرح باعث شده تا ماشين‌ها نتوانند تا ساعت ١٩ وارد بخش مهمي از شهر شوند. به همين دليل در ساعت‌هاي بعد از غروب آفتاب شاهد هجوم خودروها براي تردد در خيابان‌ها هستيم.
البته در اين بين و با بررسي اخبار و گزارش‌هاي رسانه‌ها در فصل پاييز چند ساله اخير به خصوص سال گذشته متوجه مي‌شويد كه درهيچ سالي، تهران در پاييز يا زمستان با ترافيك‌هاي عجيب چندين روزه و پي‌درپي روبه‌رو نبوده است و اگر ترافيكي هم وجود داشته مقطعي و در روزهاي خاص مانند برف و باران بوده است.
فرضيه سوم: نمايشگاه‌هاي داخل پايتخت مقصرند
در چند ماه گذشته موضوع انتقال نمايشگاه‌هاي تهران به شهر نمايشگاهي آفتاب، يكي از جدي‌ترين چالش‌هاي بين دولت و شهرداري بوده است به طوري كه محمد باقر قاليباف، شهردار تهران بارها با انتقادهايي تند و تيز به دولت گلايه كرده كه چرا هنوز در نمايشگاه بين‌المللي و مصلي، نمايشگاه برگزار مي‌شود در حالي كه شهرداري نمايشگاه شهر آفتاب را ساخته است. حتي چندي قبل قاليباف در صفحه تلگرامش، دليل عدم بازديدش از نمايشگاه مطبوعات را همين مساله عنوان كرد. وي همچنين گفته كه بخش اعظمي از ترافيك عصرهاي تهران به دليل نمايشگاه‌هايي است در اين كلانشهر برگزار مي‌شود. اما اين موضوع تنها از سوي شهردار تهران به باد انتقاد گرفته نشد، بلكه حدود يك‌ماه قبل مهدي چمران، رييس شوراي شهر نيز در صحن شورا با واكنشي مشابه قاليباف تهديد كرد، چنانچه نمايشگاه‌ها به شهر آفتاب منتقل نشوند، با زنجيره‌اي انساني در دورتادور نمايشگاه، به اين اقدام اعتراض خواهند كرد. اما ربط ماجراي ترافيك اين روزها به برگزاري نمايشگاه‌ها به همين جا ختم نمي‌شود زيرا با افزايش ترافيك در روزهاي گذشته كه همزمان با برگزاري نمايشگاه‌هاي مهمي همچون الكامپ در محل برگزاري نمايشگاه‌هاي بين‌المللي تهران در اتوبان چمران بوده است، برخي اين فرضيه را مطرح كرده‌اند كه مسوولان شهري و شهرداري به قصد، فضايي را ايجاد كرده‌اند تا ترافيك شكل بگيرد و به نوعي با تصميم دولت به روند برگزاري نمايشگاه در اين محل اعتراض کنند. احمد حكيمي‌پور در جلسه اين هفته شورا در بخشي از سخنان خود ترافيك چند هفته گذشته شهر تهران را كاملا غيرعادي دانست و با اشاره به اين نظريه گفت: به نظر من اين ترافيك غيرعادي است. مي‌خواهند با ايجاد فشار نمايشگاه به شهر آفتاب منتقل شود كه بايد مورد بررسي قرار گيرد. او ديروز هم در تویيتر خود اين موضوع را دوباره مطرح كرد و نوشت: شهروندان ساعت‌ها درترافيكي غيرعادي حبس مي‌شوند تا ظاهرا تصميمي جهت انتقال نمايشگاه‌ها به شهر آفتاب به دولت تحميل شود!
البته ابوالفضل قناعتي، عضو كميسيون حمل و نقل و ترافيك برخلاف تمام اين اظهارنظرها معتقد است تمام اينها بهانه‌اي بيش نيست: سناريويي كه مي‌گويند شهرداري اين ترافيك را راه انداخته تا نمايشگاه به شهر آفتاب منتقل شود را بعيد مي‌دانم، چون مگر فقط اطراف نمايشگاه تهران ترافيك داريم؟ همين شب يلدا اكثر خيابان‌ها، به خصوص خيابان‌هاي جنوب شهر قفل بودند. يا اگر دليل ترافيك به نمايشگاه برمي‌گردد چرا شرق تهران هم بايد هر شب قفل شود؟
فرضيه چهارم: آيا پاي يك استارت آپ در ميان است؟!
چند ماهي است كه شبكه حمل و نقل جديدي به تهران اضافه شده كه با توجه به ارزاني و گستردگي آن، با خود شايعات فراواني را هم به دنبال داشته است. شبكه تاكسي سرويسي كه يك استارت آپ است و برخي تعداد خودروهاي آن را ٥ هزار و برخي حتي بيش از اين و تا ٢٠ هزار خودرو نيز عنوان مي‌كنند. شركتي كه اين روزها اپليكيشن آن را خيلي از ساكنان پايتخت روي گوشي‌هاي‌شان نصب كرده‌اند و به جاي گرفتن تاكسي و آژانس از آن استفاده مي‌كنند. سرويس خدمات رساني كه حالا برخي در تلاش هستند تا ترافيك اين روزهاي پايتخت را گردن آن بيندازند و بگويند فشارهايي كه براي محدود كردن اين سرويس از سوي آژانس‌ها و… شروع شده است باعث شده تا رانندگان اين سرويس ترافيك‌هاي عمدي در شهر ايجاد كنند. در روزهاي اخير برخي سايت‌ها و رسانه‌ها مطالبي را در اين باره منتشر كرده‌اند. براي نمونه سايت «شمانيوز» به نقل از يك منبع آگاه نوشت: «شركت استارت‌آپ فعال درحوزه حمل و نقل شهري كه اخيرا سرمايه هنگفت خارجي را جذب كرده در ايجاد اين ترافيك مصنوعي كه موجبات نارضايتي شديد شهروندان تهراني را پديد آورد نقش مهمي داشته‌اند. اين شركت حمل و نقل كه با سرمايه‌گذاري آلماني در ايران تاسيس شده است داراي حداقل ١٠ هزار راننده فعال و حداقل ٥٠٠ هزار كاربر در تهران است كه البته گفته مي‌شود اخيرا شركت آلماني، اين شركت حمل و نقل را كه در ايران تاسيس كرده به قيمت ٢٠ ميليون دلار فروخته و خود از ايران خارج شده است كه البته واقعي به نظر نمي‌رسد.» او ادامه داد: «متاسفانه سرويس‌هاي امنيتي خارجي با چند لايه و بسيار پيچيده با حمايت از شركت‌هاي استارت‌آپي به نوعي آنها را هدايت مي‌كنند كه در پازل اين سرويس‌ها بازي خواهند كرد. در ايام دوم خرداد و از سال‌هاي ٨٠ به بعد سرويس‌هاي غربي سعي درگسترش «ان.جي.او»ها داشتند و با سرمايه‌گذاري گسترده دراين حوزه اهداف براندازانه خود را دنبال كردند به‌طوري كه در ايام ٨٨ شاهد نقش‌آفريني فعال اين مجموعه‌هاي به اصطلاح مردم نهاد در پياده كردن منويات سرويس‌هاي خارجي بوديم، امروز هم اين سرويس‌ها با سرمايه‌گذاري روي استارت آپ‌ها به دنبال پياده كردن اهداف غايي خود كه همان براندازي با شيوه‌اي جديد است، هستند.» البته اين سايت در حالي اين گزارش را نوشته كه تاكنون هيچ‌يك از مسوولان رسمي و حتي اين شركت استارت‌آپي در اين خصوص اظهارنظري نكرده‌اند و تنها اظهارنظر در اين مورد به پاسخ سردار ميهماندار در نشست خبري هفته گذشته‌اش بر مي‌گردد كه در پاسخ به خبرنگاري درباره نقش استارت آپ‌ها در ترافيك گفت: «فعاليت آژانس‌ها و رسيدگي به تخلفات آنها به نهاد ديگري برمي‌گردد و به ما ارتباطي ندارد.»
حكايت همچنان باقي است
به هر تقدير و با وجود تمام اين فرضيه‌ها، ترافيك شبانگاهي تهران همچنان باقي است و به نظر مي‌آيد كه بايد مسوولان شهري از شهردار پايتخت گرفته تا استاندار و… درباره ترافيك روزهاي گذشته بررسي‌هاي دقيق انجام دهند و شفاف‌سازي كنند و به اين سوال پاسخ دهند كه آيا دست‌هاي پنهاني پشت پرده ترافيك اين روزهاي پايتخت وجود دارد يا خير؟