ایرنا نوشت: عربستان که در سال های گذشته بدلایل غیرمنطقی گفت وگو با ایران را به تاخیر انداخته اکنون با درک دیرهنگام قوانین حاکم بر گفت وگو، بدنبال یک میانجی بین ریاض و تهران است.
به نوشته روزنامه لبنانی “الاخبار”، بر اساس تمام معیارهای ژئوسیاسی، امنیتی و اقتصادی، گفت وگو بین ریاض و تهران یک ضرورت مشترک است.
عربستان در سال های گذشته بنابر دلایل غیر منطقی بازی تاخیر در گفت وگو با ایران را در پیش گرفت؛ دلایلی که بیشتر داخلی و اندکی خارجی است.
موضع ضد ایرانی عربستان در رسانه ها و از سوی مسئولان وزارت خارجه و حتی از آن بالاتر از سوی پادشاه سعودی و ولیعهد این کشور نمود یافت.
به این ترتیب می توان متوجه شد، آغاز یک گفت وگوی علنی برای عربستان دشوار است، اما بر اساس داده های موجود و به منظور جلوگیری از هرگونه رخداد غیرمنتظره وناراحت کننده، ریاض به سمت میانجی های مستقل سوق یافته تا کانال گفت وگوی محرمانه را با تهران بگشاید و در این مسیر بغداد بازیگر موثری بود.
کینه مداوم نظام حاکم سعودی وخصومت آن با ایران و معرفی این کشور به عنوان تنها دشمن تاریخی (نه اسراییل که مورد استقبال گرم بی سابقه محمد بن سلمان قرار گرفت) و حتی تهدید به انتقال جنگ به داخل ایران که “محمد بن سلمان” در سال ۲۰۱۷ در یک گفت وگوی تلویزیونی به آن اشاره داشت، همگی در کنار به راه انداختن جنگ برنامه ریزی شده ایجاد نفرت از ایران، فرصت های دیدار و گفت وگو بین دو کشور را نابود کرد.
** جدا شدن مسیر واشنگتن و ریاض
الاخبار نوشت: همه دشمنی ها با ایران از سوی ریاض، آمریکا، ابوظبی و اسراییل در نهایت در ائتلافی تحت عنوان ناتو عربی و منطقه ای نمود یافت، اما این تلاش ها از پایه و اساس ناکام ماند و در نطفه خاموش شد که نمونه آن نشست ورشو در فوریه ۲۰۱۹ با هدف جنگ سیاسی و اقتصادی و سپس نظامی علیه ایران بود.
به این معنی که روسیه، چین و کشورهای مهم اتحادیه اروپا بخصوص فرانسه و آلمان در آن حضور نیافتند، اما دیپلمات های سعودی، بحرینی و اسراییلی نهایت دشمنی خود را در قبال ایران در این نشست ابراز داشتند تا جایی که “خالد بن احمد” وزیر خارجه بحرین به صراحت گفت: تهدید ایران مهمتر از کشمکش فلسطینی – اسراییلی است؛ اظهاراتی که در راستای سخنان همتای آمریکایی او «مایک پمپئو» جا داشت با این مضمون که بدون رویارویی با ایران امکان ثبات و صلح در خاورمیانه ممکن نیست.
اما ریاض، واشنگتن و تل آویو به همان اندازه اظهارات تند و خصمانه خود علیه ایران در نشست ورشو، شکست را نیز تجربه کردند، زیرا مشخص شد پایه و اساس ائتلاف مورد ادعایی آنان نه تنها سست و ضعیف است بلکه بین طرف های دست اندرکار آن نیز اطمینانی وجود ندارد و اینجا راه واشنگتن و ریاض از هم جدا شد.
به عبارت بهتر ریاض خواسته مورد نظر خود را در متحد راهبردی اش نیافت زیرا واشنگتن آماده جنگ با ایران نبود و پس از آن نیز اظهارات توهین آمیز “دونالد ترامپ” رئیس جمهوری آمریکا علیه ریاض تا موضوع نفت در مقابل تامین امنیت عربستان پیش رفت.
اما نکته مهم تر اینکه با وجود سود صدها میلیارد دلاری آمریکا در قالب معاملات نظامی و تجاری بی سابقه با عربستان، اعتماد از دست رفته از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و توصیف عربستان به عنوان کانون شر هیچ گاه بازنگشت.
** سناریوی گفت وگوی آمریکایی – ایرانی
گفت وگوی آمریکایی – ایرانی در عمان فقط در خصوص پرونده هسته ای به مثابه خنجر زدن به عربستان از پشت و عامل تغییر جدید تفکر سیاسی و راهبردی سعودی بود اما زلزله شدیدی که اعتماد بین واشنگتن و ریاض را به لرزه در آورد، زمانی بود که محاسبات عربستان در جنگ علیه سوریه و نقشه هایی که برای این کشور کشیده بود، اشتباه از آب درآمد.
پس از آن روند تحولات به سمتی رفت که یک هیات اماراتی اخیرا راهی ایران شد؛ سفری که بدون هماهنگی قبلی با واشنگتن و ریاض نبود.
الاخبار در ادامه این مطلب نوشت: درمورد گفت وگوی ریاض – تهران باید گفت، مواضع ایران شفافیت بیشتری داشته زیرا نه ملت ایران به شکل مداوم شاهد موج اقدامات تحریک آمیز علیه عربستان بودند و نه دشمنی با ریاض بخشی از اولویت های تهران بود بلکه ایران به صراحت اعلام کرد با شیطان بزرگ در نبرد است و استفاده از امکانات و تلاش ها در نبردهای دیگر خدمت به این شیطان است، بنابراین اظهارات پی در پی مسئولان ایرانی مبنی بر آغاز گفت وگوی منطقه ای در خصوص امنیت خلیج فارس و در سطح دو جانبه با عربستان و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس موضوع جدیدی نیست.
** خارج شدن دود سفید از بغداد
در این شرایط عربستان برای گشودن کانال گفت وگوی محرمانه با تهران، خط میانجیگری ها را در پیش گرفت و بغداد در این مسیر نقش تاثیرگذاری داشت.
به موازات آن، اظهارات چندی پیش محمد بن سلمان در گفت وگو با روزنامه الشرق الاوسط مبنی بر اینکه کشورش بدنبال جنگ در منطقه نیست، پیام عقب گرد از گزینه انتقال جنگ به داخل ایران بود.
هماهنگی قابل ملاحظه تهران و ریاض در خصوص امور حج نیز دروازه ورود به گفت وگوهای فراگیرتری بین دو طرف به شمار می آید و نشانه دیگر، اظهارات “عبدالله المعلمی” نماینده عربستان در سازمان ملل متحد در ماه ژوئیه گذشته مبنی بر وجود تماس با تهران در جریان کنفرانس سران اسلامی در مکه مکرمه بود، بدون اینکه توضیح بیشتری در این خصوص بدهد.
همچنین پیام های ریاض به تهران با آزادی نفتکش ایرانی در ۲۰ ژوئیه گذشته ادامه یافت.
** عربستان به دنبال چیست؟
با این توضیحات یک سئوال باقی است: عربستان از گفت وگو با ایران بدنبال چیست؟
در پاسخ باید گفت، عربستان مجموعه خواسته هایی به شرح زیر دارد:
– خروج ایران از لبنان، سوریه، عراق، یمن و فلسطین و به طور کلی از کشورهای منطقه.
– تغییر اظهارات سیاسی ایران در قبال آمریکا و اسراییل.
– به رسمیت شناختن عربستان سعودی به عنوان یک کشور مهم در منطقه
الاخبار نوشت: باید گفت همواره موازین قدرت بر هرگونه گفت وگویی حاکم است و این چیزی است که عربستان گرچه دیر اما آن را متوجه شد، در غیر ای صورت چنانچه در موضعی بود که می توانست دیکته کند، به لجاجت خود ادامه می داد.