آبادی «مِچِر» در هشت کیلومتری جاده اصلی تهران ـ شمال با 14 خانوار و 59 نفر جمعیت همچنان از دید مدیران ارشد مخفی مانده و کسی به فکر آباد کردن آن نیست.
مچر یکی از آبادی‌های دهستان کوهستان در بخش مرزن‌آباد چالوس است که از شمال به امامزاده فضل فاضل، از شرق به مراتع شیرکوه، از غرب به روستای نکرس و از جنوب به‌روستای دزماکوتی متصل بوده و براساس سرشماری نفوس و مسکن سال 90 دارای 14 خانوار جمعیت است که در محرومیت برخورداری از امکانات اولیه و اساسی دست و پا می‌زند.
* نداشتن زبان شکایت و توان قدردانی
اهالی آبادی مچر که با وجود پیشرفت و توسعه در کشور، روزگار سختی را می‌گذرانند نه زبان شکایتی برایشان باقی مانده و نه یارای تشکر و قدردانی برای دریافت خدمات و امکانات دارند، زیرا در تنهایی خود و در محرومیت از توجه مدیرانی که داد عدالت‌خواهی سر می‌دهند، فرو رفته و انگار صدای نارسای آنها به‌گوش متولیان امر نمی‌رسد.
* نبود امکانات اولیه در برخی از آبادی‌ها
هنوز هم آبادی‌هایی در نزدیکی ما وجود دارد که حتی در آرزوی داشتن نعمت‌هایی مانند برق، آب، تلفن و حتی راه مناسب شب‌ها را تا صبح بر بالین می‌گذارند که شاید فردا آفتاب از سمت مشرق طلوع کرده و دل کسی به‌حال این روستای دورافتاده، محروم و متروکه آن هم با داشتن طبیعت بکر و ناشناخته که گویی برگ زرینی از عظمت و قدرت حق‌تعالی در این گنجینه پنهان شده است، بسوزد.
* جابه‌جایی وسایل امرار معاش با چهارپا
مصطفی کیادلیری یکی از اهالی روستای مچر که به‌دلیل نبود امکانات اولیه مهاجرت را بر اسکان ترجیح داد و به‌شهرنشینی روی آورد، درباره مشکلات این روستا به خبرنگار فارس گفت: شاید در ذهن کسی نگنجد که با وجود این همه تلاش و موفقیت و توجه در تمام حوزه‌ها هنوز هم روستایی وجود داشته باشد که از داشتن راه محروم بوده و وسایل امرار معاش خود را به‌وسیله چهارپا جابه‌جا می‌کنند.
وی که شورای انتصابی روستای مچر نیز است، با اشاره به اینکه آبادی ما شهیدی به‌نام علی‌اصغر کیادلیری را تقدیم انقلاب کرده است، افزود: اگر چه در کشوری زندگی می‌کنیم که عزت و احترام برای دست‌کم خانواده شهدا در درجه نخست اهمیت قرار دارد، اما مردم روستای ما ظاهرا در تیررس دید مدیران نبوده و حتی حرمت آزاده و ایثارگرانی که از این روستا به‌نظام و انقلاب ارادت داشتند نیز حفظ نشد تا شاید گوشه‌ای از امکانات اولیه در اختیار آنها قرار بگیرد.
* نبود جاده دسترسی و گذران روزهای سخت
وی نداشتن جاده دسترسی به‌روستا را اجحافی در حق مردم این محل عنوان کرد و افزود: روستای مچر از داشتن تمام امکانات حتی آب، برق و تلفن نیز محروم بوده و بیشتر جوان‌های این محل برای گذران زندگی خود به‌شهرها مهاجرت کردند، در حالیکه شعار دولت همواره فراهم کردن امکانات برای جلوگیری از مهاجرت از روستاها به شهرها است اما این شعار برای روستای مچر قابلیت اجرا ندارد.
* آب آشامیدنی با لوله‌های قدیمی
کیادلیری با اشاره به اینکه زنان این‌روستا شیرزنانی هستند که دوشادوش مردان خود به‌دامداری و کشاورزی مشغولند، اظهار کرد: روستای مچر در منطقه‌ای شیب‌دار واقع شده است و آب آشامیدنی اهالی نیز از طرق چاه‌هایی با لوله‌های قدیمی و ایجاد حوضچه‌های چوبی در روستا تأمین می‌شود.
وی به‌ظرفیت‌های انسانی شایسته در روستای مچر اشاره کرد و افزود: وجود مسجد در روستا با داشتن هیأت امنا و همچنین افراد تحصیل‌کرده صاحب منصب و مقام در پست‌های مدیریتی کشوری، استانی و شهرستانی از جمله فاکتورهایی‌است که می‌توان ثابت کرد زندگی در مچر جریان دارد.
* فقدان معلم و ناکامی در تحصیل
کیادلیری در مورد وجود مدرسه بدون معلم در این روستا نیز یادآور شد: با وجود داشتن دانش‌آموز چون معلمی حاضر به‌خدمت در این روستای صعب‌العبور و دورافتاده نیست در نتیجه دانش‌آموزان برای تحصیل به مدرسه شبانه‌روزی شهید رحیمی در مرزن‌آباد می‌روند.
* عدم تصویب قوانین برای روستای 10 خانوار
شورای انتصابی روستای مچر با اشاره به تصویب قوانینی مانند برخورداری از امکاناتی مانند برق و اینترنت در روستاهای بالای 10 خانوار بیان کرد: ما هنوز امکانات اولیه مانند جاده، آب و برق نداریم، آن‌وقت مسؤولان شهرهای دیگر از نداشتن اینترنت گله‌مند هستند.
وی محصولات کشاورزی که با دستان پرتوان اهالی این محل کشت می‌شود را جو، سیب‌زمینی، لوبیا، انواع سبزیجات، سیب و گردو عنوان کرد و ادامه داد: اهالی این محل خودکفا بوده و بیشتر محصولات و نیازهای غذایی خود را تولید می‌کنند.
کیادلیری با انتقاد از اینکه در پاسخ به این درخواست‌های تکراری و طولانی اهالی روستای مچر درباره احداث جاده دسترسی آسیب به‌منابع طبیعی را دستاویز قرار داده و می‌گویند با احداث این راه جنگل‌های بکر از بین می‌رود، گفت: این در حالی‌است که نیمه شمالی روستا تقریبا فاقد پوشش جنگلی بوده و اگر بخواهند می‌توانند به‌راحتی راه دسترسی در این منطقه ایجاد کنند و مسأله‌ای که قابل هضم نیست این است که چگونه برای تعریض بسیاری از جاده‌های روستاهای همجوار جنگل را از بین می‌برند و یا حتی برای احداث راه دسترسی به امامزاده فضل فاضل به پوشش گیاهی دستبرد زده شد، اما برای ایجاد راه آن هم برای سهولت در تردد عده‌ای انسان دم از صیانت از منابع طبیعی می‌زنند.
* آشنایی با تاریخچه آبادی مچر
فارس در ادامه تهیه این گزارش به‌سراغ یکی از نویسندگان و پژوهشگران فرهنگ شفاهی مردم رفت تا از نزدیک با تاریخچه روستای مچر و آداب و سنن موجود در این آبادی آشنا شویم.
مؤمن توپاابراهیمی با اشاره به اینکه روستای مچر یکی از روستاهای دهستان کوهستان در بخش مرزن‌آباد چالوس است، اظهار کرد: این آبادی در ارتفاع تقریبی 2 هزار و 500 متری در دامنه زردکوه معروف به فضل و فاضل قرار دارد.
*وجود آب‌دره‌ای با نام مچر
وی خاطر‌نشان کرد: در منتهی‌الیه سمت شرقی این روستا آب‌دره‌ای به‌نام «مِچِر» قرار دارد که با جمع شدن چشمه‌های اطراف این روستا به‌صورت نهری به‌طول4 کیلومتر به سرشاخه اصلی رودخانه چالوس می‌ریزد.
*تابش دائمی نور خورشید در مچر
وی با اشاره به اینکه دورنمای طبیعت روستای مچر همانند جایگاه تخم‌گذاری مرغان است، بیان کرد: این روستا به اصطلاح محلی‌‌ها« خُرتاب»است( دائم نور خورشید بدان می‌تابد) و از صبح که خورشید در مشرق سر می‌زند تا انتهای غروب روستای مچر یک‌سره در پناه دیدار خورشید است.
*مراتع قابل استفاده در زمستان
توپاابراهیمی با بیان اینکه روستای مچر مرتعی از مراتع کوهستان غرب است که به‌دلیل خرتاب بودن بیشتر در فصل زمستان مورد استفاده قرار می‌گیرد، یادآور شد: تابستان‌ها به‌دلیل گرمای هوا و خشکیده شدن علوفه‌ها دامداران این مرتع را ترک کرده و به‌روستای دلیر رفته و احشام خود را اعم از گاو و گوسفند به گوسفندسراها و گاوسراهای دامنه کوه‌های گرم‌آب‌سر، سه‌برار و دامنه حصارچال می‌برند.
* ترک روستا در نیمه دوم بهار
وی با اشاره به اینکه بیشترین مدت‌زمانی که اهالی این روستا در آنجا حضور دارند فصل زمستان است، افزود: از نیمه دوم بهار این روستا کاملا خالی شده است و تا اول زمستان آینده خالی از جمعیت باقی می‌ماند در سال‌های اخیر به دلیل نداشتن راه‌های روستایی، برق و دیگر امکانات مدرن به‌کلی این روستا تعطیل شده است.
* بازگشت به‌روستا پس از یک‌دهه تعطیلی
این پژوهشگر و نویسنده ادامه داد: برخی از خانواده‌ها در چند سال اخیر پس از یک‌دهه تعطیلی کامل به این روستا برگشتند و به‌طویله‌های دامی و مسکن‌های روستایی خود سر و سامان دادند.
* عرضه تولیدات دامی و کشاورزی
وی با اشاره به اینکه اهالی روستای مچر عمدتا به‌روستای دلیر، تجن‌کلا در دهستان کلارستاق شرق چالوس و روستای نوکرس مهاجرت کردند، افزود: در سابق دست‌کم 15 خانوار جمعیت در این روستا زندگی می‌کردند که همگی دارای احشام اعم از ریز و درشت بوده که تولیدات دامی خوبی نیز به‌بازار عرضه می‌کردند.
* مبادله پایاپای اهالی با دوره‌گردان
توپا ابراهیمی به فعالیت‌های دامی و کشاورزی مردم روستای مچر اشاره کرد و گفت: مردم این آبادی نیز همانند دیگر دامداران کوهستان غیر از بز، گوسفند و گاو چهارپاهای بارکش، مرغ و خروس هم پروش داده و در فصل بهار یکی از بهترین راه‌های درآمد آنان جمع‌آوری گل‌گاوزبان از مزارع و مراتع اطراف روستا بود که خریداران دوره‌گرد به‌ازای معاوضه با پارچه مبادله پایاپای می‌کردند.
*رویش گیاهان دارویی ارزشمند
وی اضافه کرد: در اطراف این روستا گیاهان دارویی فراوانی مانند تِرِم، آویشن، گل‌گاوزبان، گزنه، آغ‌تی(پلیم)، کوچای و شاه‌تره می‌روید و در مراتع پایین‌دست روستای مچر که سمت شرقی این روستا را پوشش می‌دهد جنگلی و پرسنگلاخ است.
*رویش دوباره گیاهان با باران پاییزی
پژوهشگر و نویسنده فرهنگ شفاهی مردم با اشاره به اینکه سمت شمال و شمال غربی این روستا بدون پوشش درختی بوده و با پوششی از علف‌های کوهی پوشیده شده که مورد استفاده احشام است، اظهار کرد: تابستان‌های خشک این روستا سبب می‌شود که به‌علت تابش مستقیم آفتاب گیاه در طول روز می‌خشکد و با نخستین باران پاییزی دوباره از زمین می‌روید.
* نشانه‌هایی از زندگی انسان و اسب در دوران نخستین
وی پوشش درختی این منطقه را شامل سور، مازو، راش، امرود، سیب ترش جنگلی، ممرز، شیردار، هفت‌کول و وَجَرد و … عنوان کرد و افزود: در اطراف این روستا ویرانه‌های دیرینی به‌چشم می‌خورد و در مکانی به‌نام وَجَرد‌چال در دامنه قله زردکوه(امامزاده فضل فاضل) استخوان‌های فراونی از انسان و اسب دیده می‌شود که نشانگر جنگی مهلک است که کشتارهای فراونی در آن صورت گرفت.
* وجود دره زیبای بکر عسل الات
توپاابراهیمی در پایان از وجود دره زیبای(عسل اِلات) در سمت جنوب غربی روستای مچر خبر داد و آن‌را از دره‌های دست نخورده و بکری دانست که گونه‌های متعدد درختان جنگلی را می‌توان در آنجا دید و گفت: «کلاچ‌خونه» یکی از چشمه‌های خنک و زیبای این روستاست که مورد استفاده دامداران در میانه مراتع قرار می‌گیرد و این روستا از سمت جنوب شرقی به‌روستای دزماکوتی، جنوب غربی به‌روستای نوکرس، شمال غربی به‌یال‌کوه فضل فاضل و از سمت شمال شرقی به‌روستای پل‌اوشن و ساتره محدود می‌شود.
* مچر آبادی پراکنده زیر 20 خانوار
رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان چالوس در پاسخ به شبهاتی که از سوی اهالی توسط خبرگزاری فارس مطرح شد، اظهار کرد: مچر یکی از آبادی‌های پراکنده زیر 20 خانوار در دهستان کوهستان بخش مرزن‌آباد است.
مهرداد خزایی خاطر‌نشان کرد: بر اساس مصوبات وزارت کشور آبادی‌های زیر 20 خانوار به‌جای خدمات‌گیری باید جابه‌جا شده و به منطقه دیگر بروند.
* اعلام آمادگی برای جابجایی مچر
وی با اعلام آمادگی وزارت کشور درباره جابه‌جایی آبادی مچر نیز بیان کرد: در سال 83 و 84 مبلغ 300 میلیون تومان پول برای جابه‌جایی کل آبادی، دام‌ها و دامداری و اراضی و مستثنیات و اعیانی اختصاص یافت که به‌دلیل عدم رضایت یک‌نفر دامدار پول برای آبادی دیگر به تنکابن برگشت داده شد.
رئیس اداره منابع طبیعی چالوس خاطر‌نشان کرد: در حال حاضر با توجه به طولانی بودن مسیر راه و هم اینکه مسیرهای معرفی شده صعب‌العبور است یعنی بخشی از آن از داخل درختان راش عبور می‌کند و بخشی از داخل مرتع عبور می‌کند و باید به امامزاده فضل فاضل برود و بسیاری از درختان مسیر تخریب شود.
* توجیه نداشتن فنی احداث جاده
وی تصریح کرد: اگر چه احداث جاده از نظر فنی توجیهی نداشته و برای نگهداری آن به‌ویژه در فصل زمستان متولی خاصی وجود ندارد اما با این‌حال از اهالی منطقه خواستیم تا مسیر پیشنهادی را به‌ما اعلام کنند.
* مشخص کردم اعیانات و مستثنیات
خزایی در پایان با اشاره به اینکه با وجود پیشنهاد طرح تجمیع نیازمند تأمین اعتبارات و منابع است، گفت: تمام اعیانات آبادی مچر متراژ شده و مستثنیات آن نیز مشخص بوده و پرونده آنها نیز کامل است که در صورت اعلام آمادگی از سوی اهالی می‌توان برای جابجایی روستا اقدام کرد.
* نبود امکان راه دسترسی به مچر
فرماندار چالوس نیز با اشاره به اینکه در حال حاضر تعداد اندکی از خانواده‌ها در این روستا ساکن هستند به خبرنگار خبرگزاری فارس گفت: با توجه به اینکه امکان راه دسترسی برای این آبادی وجود ندارد، بنابراین بهتر است با طرح منابع طبیعی مبنی برای انتقال و جابه‌جایی روستا موافقت کنند.
* از بین بردن منابع طبیعی و تحمیل هزینه
محمدناصر زندی با بیان اینکه از بین بردن منابع طبیعی و تحمیل هزینه‌های گزاف برای ایجاد راهی که قابلیت اجرایی شدن ندارد درست نیست، افزود: منابع طبیعی اعلام کرد که به ازای زمین محل سکونت، اراضی کشاورزی و دامداری‌های اهالی روستا زمین و امکانات در اختیار آنها قرار می‌دهد که بهتر است این طرح را بپذیرند.
*جابجایی روستا بهترین راهکار
وی با اشاره به اینکه با بررسی گزینه‌های مطرح شده در حال حاضر واگذاری به‌منابع طبیعی و راه‌سازی و جاده‌سازی با توجه به شیب تند محل مقرون به‌صرفه نیست، گفت: این به نفع اهالی است که در نزدیکی جاده منابع طبیعی به آنها زمین و امکانات اولیه را خواهد داد.
* وجود راه مال‌رو و عدم امکان راه دسترسی
بخشدار مرزن‌آباد نیز انتقال و جابه‌جایی آبادی مچر را راهکار اساسی برای برون‌رفت از مشکلات مطرح شده دانست و به‌خبرنگار فارس گفت: روستای مچر دارای راهی به‌صورت مال‌رو است و مکاتبات لازم برای تعریف راه و جاده با راه و شهرسازی انجام شد.
* عبور از اراضی ملی و طی مسیر طولانی
مصطفی خواجه‌‌کجوری با اشاره به اینکه برای احداث راه دسترسی باید از اراضی ملی عبور کرد، افزود: طی کردن این مسیر احتیاج به زمان برای نقشه‌برداری و مجوز قطع درخت از سوی منابع طبیعی دارد.
* پذیرش طرح تملک و معاوضه
وی با اشاره به اینکه بیشتر ساکنان آبادی مچر دامدار هستند، گفت: برای جابه‌جایی روستا و انتقال آن به‌مکان دیگر نیز با توجه به اینکه در حال حاضر این روستا از امکانات و خدمات اولیه محروم شد، بنابراین بهتر است طرح پیشنهادی منابع طبیعی مبنی بر تملک و معاوضه را بپذیرند و به ازای آن زمین برای سکونت، دامداری و کشاورزی را دریافت کنند.
* قابلیت اجرای طرح جابه‌جایی و انتقال مچر
بخشدار مرزن‌آباد در پایان گفت: با توجه به اینکه تعداد دامداران و ساکنان این روستا کم است بنابراین اجرای طرح انتقال و جابه‌جایی مچر قابلیت عملیاتی شدن را دارد.
————————–
گزارش از: زهرا خطیبی/ فارس
————————–