«جمعه بازار جویبار» به عنوان قدیمی ترین بازار سنتی محلی باقی مانده از گذشتگان مازندران که جدای از ماهیت اقتصادی مکانی برای گردشگری و بازدید مسافران است در فهرست میراث ناملموس کشور قرار گرفته است.
به گزارش ایرنا، مازندران مهد فعالیت یکسری بازارهای محلی و سنتی که از دیرباز فعالیت می کردند، است و بازارهایی که در زمان های گذشته پایِ روستاییان را برای عرضه و فروش محصولاتشان به این شهرها می کشاند تا بر روی طَبق های ساده و بی آرایه خود بتوانند روزی خود را کسب کنند.
فروشندگانی که ویترین محصولات خود را به سادگی و بی آلایش بر روی تکه های چوب، نایلون های پلاستیکی پهن می کنند تا هرآنچه را از تولیدات سنتی و بومی خود دارند را در طبق عرضه قرار دهند. این بازارها به دلیل حذف واسطه و عرضه محصولات به‌قول معروف از تولید به مصرف که “نشان مازندرانی ” را نیز با خود همراه دارند به نوعی تابلویی از فرهنگ، رسوم و سنت استان به شمار می روند.
فروشندگانی که ویترین محصولات خود را به سادگی و بی آلایش بر روی تکه های چوب، نایلون های پلاستیکی پهن می کنند تا هرآنچه را از تولیدات سنتی و بومی خود دارند را در طبق عرضه قرار دهند. این بازارها به دلیل حذف واسطه و عرضه محصولات بقول معروف از تولید به مصرف که برند ” مازندرانی ” را نیز با خود همراه دارند به نوعی تابلویی از فرهنگ، رسوم و سنت استان به شمار می روند. علاوه بر اینکه مردم مازندران در طول سال به ویژه روزهای نوروزی حتما به این بازارهای سنتی سری می زنند تا لوازم مورد نیاز خود را آن هم از نوع سنتی و بومی تهیه کنند چراکه مردم این استان معتقدند تا غذا مهمانان ایام عیدشان باید متفاوت از روزهای دیگر و از نوع غذاهای محلی باشد. این بازار محیطی مناسب برای خرید سوغات مسافران به شمار می رود.
مرغ ترش، شکم پر، خورشت فسنجون و انواع ترشی منوی سنتی و محلی غذاهای مازندرانی ها است که آن را برای مهمانان خود تهیه می کنند. همچنین علاوه بر تدارک مقدمات میزبانی سنتی، علاقه مندی مردم مازندران و مسافران به گشت و گذار در بازارهای سنتی را می توان گزینه ای خاص و ویژه برای تمام فصول دانست.
جمعه بازار در ابتدای ورودی شهر جویبار نزدیکی رودخانه سیاهرود و نزدیکی پل جمعه بازار جویبار (خشت پل) مربوط به دوره قاجار قرار دارد. بازاری تاریخی که بصورت هفتگی هر جمعه برپا می شود.
سرپرست میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: “جمعه بازار جویبار” به شماره شماره ۲۰۴۷ به عنوان تنها بازار محلی و سنتی مازندران ثبت در فهرست میراث ناملموس ایران است.
محسن باستانی با اشاره به اینکه پرونده ثبت این بازار در فهرست میراث ناملموس کشور به اواخر سال ۱۳۹۸ بر می گردد، ادامه داد : ابتدا در کمیته ای به همین منظور در اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران ثبت این بازار مطرح و توسط کارشناسان بررسی و پس از اخذ تایید این کمیته پرونده برای طی کردن مراحل نهایی ثبت ملی به وزارتخانه ارسال شد.
وی اعلام کرد: پس از مراحل ثبت این اثر به تازگی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از ثبت این بازار در فهرست میراث ناملموس خبر داد.
میراث فرهنگی ناملموس به جنبه‌های غیر فیزیکی یک فرهنگ گفته می‌شود و اغلب آداب و رسوم جامعه در یک دوره زمانی را دربر می‌گیرد یا راه و روش رفتار در جامعه که معمولاً قوانین رسمی عمومی برای کارکرد در یک فضای فرهنگی خاص هستند. به عبارت دیگر میراث معنوی شامل بخشی از فرهنگ ماست که به شکل شفاهی و سینه به سینه به ما به ارث رسیده است.
این موارد شامل ارزش‌های اجتماعی، سنت‌ها، آداب و رسوم و روش‌ها، باورهای زیبایی شناسانه و معنوی، بیان هنری، زبان و دیگر جنبه‌های کارکردهای انسانی است. به طور کلی حفظ میراث معنوی (ناملموس) دشوارتر از حفظ میراث فرهنگی مادی (ملموس) است.
وی گفت: در مازندران بازارهای محلی و سنتی مختلفی در نقاط مختلف فعالیت می کنند اما تنها جمعه بازار جویبار قابلیت ثبت به عنوان یک اثر میراثی دارد.
باستانی این ویژگی ها را شامل برگزاری برخی آداب و رسوم سنتی مازندران از جمله کشتی لوچو و یا انجام برنامه های مفرح معرکه گیری با مارها برشمرد و افزود: بغیر از این موارد این بازار همچنان محل حل و فصل اختلافات توسط افراد ریش سفید است.
وی اظهار داشت :طبخ کباب گاومیش آنهم با وجود تغییر فرهنگ در گذر زمان از دیگر ویژگی های منحصر به فرد این بازار قدیمی و سنتی استان مازندران است.
این مسئول حوزه میراث فرهنگی مازندران با اشاره به اینکه اکثر بازارهای سنتی استان بیش از ۵۰ سال قدمت دارند، گفت : جمعه بازار جویبار تنها بازار سنتی با قدمت حدود ۲۰۰ ساله استان است و مابقی بازارها قدمت ۵۰ ساله دارند.
وی افزود: بازارهای سنتی به لحاظ عرضه محصولات و تولیدات سنتی و عرضه ارزانتر بیشتر مورد توجه مردم مازندران و حتی برخی مواقع مسافران قرار می گیرد این بازارها در ایام خاص از جمله روزهای پایان سال به نوعی پاتوق مردم مازندران برای خرید کالاهایشان می باشد به نوعی حجم زیادی از جمعیت را در این زمان ها شاهد هستیم.
جمعه بازار جویبار، نشتارود، بازار امامزاده شاه رضا درروستای پهناب جویبار، پنجشنبه بازار جاده قدیم آمل، بابل، بهمنیر و امامزاده ابراهیم بابلسر، چهارشنبه بازار قائمشهر، سه شنبه بازار میر بازار بابلسر، بازار قلعه گردن و خرم آباد بازار مشترک دو روستا در تنکابن و یکشنبه بازار دوازده چشمه آمل از بازارهای سنتی مازندران هستند.