چطور دانشگاه بابل از دانشگاه آکسفورد جلو زد؟

نیو صدر: یک گزارش جدید منتشر شده از بهترین دانشگاه‌های جهان، ۲۳ دانشگاه  ایرانی را در فهرست هزار دانشگاه برتر جهان قرار داده است؛ این بهترین وضعیت ایران در تاریخ این رتبه‌بندی است.

هفته گذشته «رتبه‌بندی جهانی تایمز» در رابطه با بهترین دانشگاه‌های دنیا منتشر شد، در این رتبه‌بندی کیفیت ۱۳۹۶ دانشگاه مختلف براساس ۵ معیار مختلف آموزش، تحقیق، استنادشدگی Citation (تاثیر تحقیق)، چشم‌انداز بین‌المللی و درآمد صنعت بررسی شدند.

در این فهرست نام ده‌ها دانشگاه ایرانی هم به چشم می‌خورد، دانشگاه‌هایی که شاید اسم برخی از آن‌ها را اصلا نشنیده باشید، اما در رتبه‌بندی جهانی تایمز، وضعیت برخی از آن‌ها نسبت به دانشگاه‌های معروف کشور مثل دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تهران بهتر بود.

دانشگاه‌های ایران چه رتبه‌هایی داشتند؟

فهرست ۴۰ دانشگاه ایرانی که امسال در این فهرست قرار دارند از این قرار است:

بر این اساس، از ۴۰ دانشگاه ایران در این فهرست، رتبه ۱۶ دانشگاه ایران بالای هزار، ۸ دانشگاه بین ۸۰۱ تا هزار، ۹ دانشگاه بین ۶۰۱ تا ۸۰۰، پنج دانشگاه بین ۵۰۱ تا ۶۰۰ است. همچنین دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل بهترین دانشگاه ایران براساس فهرست تایمز است.

رتبه‌ دانشگاه ایران در فهرست تایمز؛ دانشگاه‌ها سیستم را دور زده‌اند؟

دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل یا دانشگاه NIT یکی از دانشگاه‌های فنی و مهندسی دولتی وابسته به وزارت علوم ایران واقع در شهر بابل استان مازندران است که دارای ۲۰۰ عضو هیئت علمی و حدود ۶ هزار دانشجو است.

 NIT برای سومین سال متوالی در فهسرت تایمز به عنوان برترین دانشگاه ایران شناخته شده است و یکی از دلایل اصلی این موضوع نمره فوق‌العاده بالای این دانشگاه در بخش استنادشدگی بود. نمره این دانشگاه در این رابطه برابر ۹۹.۸ است (نمره‌ها در این رتبه‌بندی از ۱۰۰ حساب می‌شود)، بهتر از هر دانشگاه دیگری در این فهرست حتی دانشگاه آکسفورد، استنفورد، کمبریج و … است.

مصطفی رحیم نژاد، ریاست دفتر همکاریهای علمی بین المللی دانشگاه صنعتیی نوشیروانی بابل، در این رابطه به خبرآنلاین توضیح داد: «این موضوع (نمره در Citation) یکی از قدرت‌های دانشگاه ما است،  البته در سایر رتبه‌بندی‌ها که معیارها متفاوت است با این وجود که دانشگاه ما رتبه اول را ندارد اما باز هم جزو چند دانشگاه برتر است، این نشان می‌دهد که در حوزه‌های دیگر هم دانشگاه نوشیروانی حرفی برای گفتن دارد.

نمرات دانشگاه صنعتی بابل در این فهرست از این قرار است:

به طور کلی برخی از اساتید دانشگاه معتقدند که این رتبه‌بندی  دانشگاه‌ها نمی‌تواند درست باشد عطا کالیراد، پژوهشگر زیست‌شناسی تکاملی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، استاد دانشگاه تهران و دانش‌آموخته دانشگاه هیوستون در این رابطه به خبرآنلاین گفت: «این رتبه‌ها نشان می‌دهد که یک جای کار می‌لنگد، خیلی از دانشگاه‌ها هدف دارند که در رتبه‌بندی وضعیتشان بهتر شود و روش‌هایی برای این‌ کار پیدا کرده‌اند و به نوعی سیستم را دور می‌زنند. برای مثال برخی دانشگاه‌ها مقاله‌های یکدیگر را ارجاع می‌دهند تا رتبه‌شان بیشتر شود.»

او افزود: « در برزیل هم چنین سیستم‌هایی اجرایی شد و بعد نشریه نیچر مقاله‌ای منتشر کرد و حالا این اقدام برزیل به عنوان یک رسوایی شناخته می‌شود. خیلی سخت است که باور کنیم این رتبه‌بندی منعکس کننده واقعیت باشد، به نظر این سیستم منعکس کننده کار علمی نیست و سیستم دور زده شده است.»

مهدی زارع استاد دانشگاه و زلزله‌شناس ایرانی هم همین باور را دارد. او در این رابطه به خبرآنلاین توضیح داد: «رتبه‌های کسب شده سیستم آموزش عالی کشور را به تعجب انداخته است.به نظر این ها به یک شکل سیستماتیک این کار را کردند و به این رتبه رسیده‌اند. البته این موضوع باید به شکل کارشناسی بررسی شود.»

اما مسئولین دانشگاه نوشیروانی نظر دیگری در این رابطه دارند، رحیم‌نژاد در این باره توضیح داد: «من خارج از ایران هم زیاد بودم و با شرایط دیگر دانشگاه‌های دنیا آگاه است،  در دانشگاه ما اساتید را ساعات ۶ صبح و ۱۰ شب در دانشگاه می‌بینید.  اساتید مسیر درستی را انتخاب کردند، گاهی دانشگاه‌ها با «سلف سایتیشن» نمره خود را بالا می‌برند که این کار  نوعی تقلب است ولی ما این کار نکردیم. دانشگاه های ایران که ما را سایت نمی کنند، باید از خارجی‌ها بپرسیم که چرا این کار را انجام دادند؟ ما با برنامه‌ریزی داشتیم که این رتبه کسب شده است. دانشگاه یک استراتژی داشته که به اینجا رسیده است. کمتر دانشگاه ایرانی است که یک پروژه یک میلیون یورویی از خارج گرفته باشد. دانشگاه ما در این زمینه وقت گذاشته است. ۳ سال پیش با ۸ اسم مختلف اسم دانشگاه ما در مقالات می‌افتاد ما این ناهماهنگی را درست کردیم و وضعیت درست شد.»

ایران، یکی از بهترین پیشرفت‌کنندگان فهرست تایمز

از سوی دیگر یک نکته قابل توجه در رابطه با وضعیت دانشگاه‌های کشور در فهرست تایمز سال ۲۰۲۰ این بود که تعداد دانشگاه‌های ایرانی این رتبه‌بندی به شکل قابل توجهی نسبت به سال‌های گذشته رشد کردند.

محمدجواد دهقانی سرپرستISC  پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: «ایران با افزایش ۱۱ دانشگاه، بیشترین رشد حضور دانشگاه‌ها را در بین کشورهای جهان داشته است. این موضوع نویدبخش حضور هر چه بیشتر دانشگاه­‌های توانمند ایران در رتبه‌بندی­‌های معتبر بین‌المللی است.»

البته رسانه‌های خارجی اگرچه به رشد قابل توجه ایران در این فهرست اشاره کرده‌اند اما آن‌ها هیچ اشاره‌ای به اینکه ایران بیشترین پیشرفت را در جهان داشته نکرده‌اند.

نشریه فربز در این رابطه نوشته است: «ایران یکی از بزرگترین سورپرایزهای فهرست بود، به طوری که تعداد دانشگاه‌های آن ۱۱ مورد پیشرفت داشده است، برزیل هم رشد قابل ملاحظه‌ای داشته است و تعداد دانشگاه‌های در این فهرست از ۳۶ به ۴۶ رسیده است.»

۴۰ دانشگاه ایرانی در این فهرست قرار دارند در حالی که در سال ۲۰۱۱ که برای اولین بار رتبه‌بندی جهانی تایمز منتشر شد، نام هیچ دانشگاه ایرانی در این فهرست دیده نمی‌شد.

بعد از آن برای ۳ سال متوالی فقط نام دانشگاه شریف در این فهرست دیده شد و بعد از آن آرام آرام تعداد دانشگاه‌های ایرانی فهرست تایمز بیشتر شد، به طوری که سال گذشته ایران ۲۹ و امسال ۴۰ دانشگاه در این فهرست داشته است.

یکی از دلایل این موضوع افزایش گسترده بررسی تایمز است، به طوری که در سال‌های اول ۵۰۰ دانشگاه در این فهرست بررسی می‌شدند و امسال تعداد این دانشگاه‌ها به ۱۳۹۶ مورد رسید.