مسابقه «برنده باش» که قرار بود فرهنگ کتابخوانی را گسترش بدهد، به دلیل شیوه انتخاب شرکت‌کننده‌هایش و شائبه بخت‌آزمایی تعطیل شد تا نقطه‌ای منفی در کارنامه مدیر جوان شبکه سه باشد و رسانه ملی را با چالشی جدی مواجه کند.
فاطمه پاقلعه‌نژاد– «برنده باش»؛ قرار بود هم خودش برنده باشد، هم تلویزیون را در رقابت با شبکه‌های ماهواره‌ای و اینترنتی برنده کند و هم برگ برندهای برای مدیریت جوان شبکه سه باشد که به نظر می‌رسید خیلی از برنامه‌ها و برندهای کهنه برنامه‌سازی خوشش نمی‌آمد. اما «برنده باش» که همان ابتدا انگار خودش را برای نبرد با برندهای قدیمی‌تری مثل برنامه «نود» آماده کرده بود و فکرهای نو و تازه در سر داشت، خیلی زود وارد ورطه بخت‌آزمایی و قماری شد که از آن بازنده بیرون آمد. قماری که از همان ابتدا واضح و روشن بود و حتی در گفت‌وگوهایی با مدیران رسانه ملی پرسیده شده بود. ماجرا اما این بود که مدیر شبکه سه، مدیر اجتماعی شبکه سه و روابط عمومی برنامه قمار بودن این ماجرا را قبول نداشتند و از همان ابتدا هم با فرافکنی به آن پاسخ می‌دادند.
اما ماجرای بخت‌آزمایی در نهایت چگونه به تعطیلی «برنده باش» منجر شد؟ در این پرونده به بررسی تمام حاشیه‌ها و اتفاقات مربوط به این برنامه می‌پردازیم.
از مجری ستاره تا دکور گران‌قیمت
از همان ابتدای انتشار خبر ساخت «برنده باش» با اجرای محمدرضا گلزار اولین گمانه‌زنی‌ها درباره دستمزد آقای سوپراستار شکل گرفت. بازیگری که درباره رقم اسپانسرهایش شایعه فراوان است و از لباس‌هایی که می‌پوشد تا ساعتی که به دست می‌بندد و تا حضورش برای بیلبوردها که چندسالی است کمتر شده همه خبر از درآمد بالای این بازیگر می‌دهند. درباره حضور گلزار در این مسابقه تلویزیونی هم از همان ابتدا این نقد مطرح شد که تلویزیون با بودجه‌ای که مدام از کم بودن آن می‌نالد چطور می‌خواهد دستمزد سوپراستاری را تامین کند که تنها برای بستن یک ساعت به مچش در یک فیلم رقم بالایی از اسپانسر می‌گیرد؟ پاسخ این سوال را پیش از شروع برنامه ناصر کریمان مدیر گروه اجتماعی شبکه سه داده بود. او در مصاحبه‌ای گفته بود: «من موافق دستمزدهای چند صد میلیونی محمدرضا گلزار نیستم، چون ما یک کف و سقفی برای پرداخت دستمزد مجریان تلویزیونی داریم. این برآوردها محدود بوده و این چنین برآوردهایی را تاکنون نداشته‌ایم.» این مدیر تلویزیون البته در همین برنامه در ادامه این احتمال منطقی که محمدرضا گلزار رقمی بالاتر از مجری‌های تلویزیون بگیرد را اینطور توضیح داده بود: «البته در برنامه‌های مشارکتی به دلیل حضور اسپانسر، علاوه بر مبلغی که به عنوان مشارکت در امر برنامه‌سازی به صداوسیما پرداخت می‌کند، گاهی مبلغی اضافه به مجریان و حتی برای تحولات ساختاری و طراحی لوکیشن هزینه‌های گزافی انجام می‌شود که این موضوع هیچ ربطی به صداوسیما ندارد.»
اما این اسپانسر قرار بود از کدام منبع این هزینه در کنار هزینه‌هایی مانند دکور و جوایز میلیونی شرکت‌کننده‌ها را پرداخت کند؟ درست همین سوال بود که از همان ابتدا و با رونمایی اپلیکیشن و نوع کارکرد آن شائبه بخت‌آزمایی را به وجود آورد و رسانه‌ها از این نوشتند که هزینه‌های «برنده باش» پیش از آغاز اولین قسمت به جیب اسپانسر برمی‌گردد. اینکه عده‌ای برای حضور در استودیو و شرکت در مسابقه در یک چرخه می‌افتادند که مدام و مدام سوال می‌خریدند تا یکی از نفرات اول تا ششمی باشند که در استودیو حاضر می‌شوند و شانس خود را برای جایزه صدمیلیونی می‌سنجیدند همان چیزی است که «برنده باش» را بیشتر از آنچه ترویج فرهنگ کتابخوانی و بالا بردن اطلاعات عمومی مخاطب باشد به یک کازینو تبدیل کرده بود و واکنش آیت‌الله مکارم شیرازی را به دنبال داشت. استفتائی که در پی سوالی که سوال‌کننده آن مشخص نیست بیان شده بود و گرچه روابط عمومی برنامه خیلی فوری واضح نبودن سوال و اشتباه بودن فرض آن را به عنوان راهی برای فرار از پاسخگویی در این زمینه عنوان کرد اما با حذف برنامه از کنداکتور پخش هفته گذشته شبکه سه و اظهارنظر بعدی که از سوی مدیر شبکه عنوان شد مبنی بر تغییر اسپانسر برنامه برای حل شدن مشکل «برنده باش» مشخص شد که واقعا مشکلی وجود دارد.
بخت‌آزمایی تنها در «برنده باش»؟
بخت‌آزمایی البته تنها مختص این برنامه تلویزیونی نیست و در برنامه‌های دیگر و به شیوه‌های دیگر انجام می‌شود تا جایی که رهبر انقلاب هم در یک سخنرانی به آن واکنش نشان داد و از ترویج راههای به دست آوردن پول بدون زحمت در صداوسیما به مدیران این سازمان تذکر داد و یک رسانه از این نوشت که نباید ماجرای بخت‌آزمایی در تلویزیون و تذکر رهبری دراین‌باره به «برنده باش» تقلیل پیدا کند و مثلا مسابقه روبیکیو که در شبکه‌های یک، سه و نسیم پخش می‌شود و یا قرعه‌کشی‌های فروشگاهها و برندهای مختلف را هم شامل می‌شود.
تذکرهایی که شنیده نشد!
اما آیا این اولین بار است که از بخت‌آزمایی در برنامه «برنده باش» پرده برداشته می‌شود؟ قطعا خیر. تنها نگاهی به گفت‌وگویی که مدیر گروه اجتماعی شبکه سه پیش از آغاز پخش برنامه «برنده باش» انجام داده نشان می‌دهد که این تذکر بارها و بارها به مدیران رسانه ملی داده شده اما گویا علاقه‌ای برای شنیدن آن وجود نداشته است. ناصر کریمان در گفت‌وگویی که در مرداد سال ۹۷ انجام گرفته درباره شائبه بخت‌آزمایی در «برنده باش» گفته بود: «امروز که برخی واژه «بخت آزمایی» را به این برنامه نسبت دادند تعجب کردم چون به معنای این واژه و محتوا و مفهوم برنامه «برنده باش» پی نبرده‌اند. چرا که در موقع بخت‌آزمایی، شخص باید یک پول اندکی پرداخت و جایزه بزرگی دریافت کند. اما این اتفاق با برنامه «برنده باش» نمی‌افتد، زیرا در مسابقه آنلاین طول هفته که برگزیدگان به مسابقه اصلی راه پیدا می‌کنند، هیچ پولی از شخص دریافت و جایزه‌ای هم داده نمی‌شود. در مسابقه تلویزیونی که از برترین‌های هفته این اپلیکشن، انتخاب می‌شوند، برنده نهایی وقتی به همه سوالات سخت پاسخ داد صاحب جایزه میلیونی این مسابقه می‌شود که برخی اوقات هم امکان دارد مسابقه برنده نداشته باشد.» پاسخی که به نظر می‌رسد تنها یک فرافکنی بوده چرا که سازوکار و روند شرکت در مسابقه از همان ابتدا مشخص بوده و بعدتر وقتی یکی از دانشجویان دانشگاه شریف که از یک تقلب در این برنامه و اشتباه بودن سوال و گزینه‌های پاسخ‌ها خبر داده بود نکته قابل توجه در صحبت‌هایش شاید این بود که از پرداخت سه‌میلیون‌تومان برای خرید سوال برای حضور در مسابقه پرده برداشته بود. رقم قابل ملاحظه‌ای که مهر صحتی بود بر انتقادهای منتقدان در این زمینه. اینکه هر هفته چند نفر رقم‌های کلانی برای شرکت در این مسابقه پرداخت می‌کردند اما نکته‌ای است که فقط اگر رسانه ملی کمی بر شفافیت مالی برنامه‌ها و اسپانسرهایش اهتمام می‌ورزید روشن می‌شد و البته این نکته‌ای نیست که از نگاه شورای نظارت بر صداوسیما پنهان مانده باشد و احسان قاضی‌زاده هاشمی یکی از اعضای این شورا در گفت‌وگویی از این گفته بود که مدیران تلویزیون مدام از پاسخگویی در مقابل سوالات این شورا طرفه می‌روند و حتی در آخرین مورد عباس مهدوی‌مهر مدیر کل بازرگانی سیما با بهانه درگیر بودن با باکس نوروزی آگهی‌های تلویزیونی از حضور در این شورا امتناع کرده است.
نورچشمی مدیر شبکه سه
دفاع تلویزیون و مدیرانش از شبکه سه اما به همین موضوع منحصر نمی‌شود. شاید برجسته‌ترین این اتفاق‌ها برمی‌گردد به زمانی که جشنواره جام‌جم برگزار می‌شد. وقتی اکثریت آرا در انتخاب برنامه محبوب به «نود» برمی‌گشت اما یک‌باره و در عرض کمتر از ۲۴ساعت «برنده باش» جایگزین آن شد. آن هم نه با آرای مردمی که با دستکاری در آرای مردمی. رای‌دهندگانی که با پیامکی روبه‌رو شدند که اعلام می‌کرد رای آنها برای برنامه «برنده باش» ثبت شده، در حالی‌که یا اصلا رای نداده بودند و یا رای‌شان برنامه دیگری بود. اتفاقی که خیلی زود توسط وزیر ارتباطات پیگیری شد و نتیجه‌اش اعلام شد اما مدیران رسانه ملی در این مورد هم نیازی ندیدند توضیحی ارائه کنند و علی‌رغم پرسش‌ها خبری از اعلام نام متخلف نشد و پرونده ناتمام بسته شد! گرچه در همان جشنواره جام‌جم محمدرضا گلزار با نگاهی پر از تبختر از این گفت که این جایزه به اعتبار ۱۹ساله‌اش در موسیقی و سینما و این اواخر تلویزیون افزوده است و اینکه او برای تلویزیون مخاطب آورده است! اظهارنظری که خیلی زود واکنش مجری‌های باسابقه تلویزیون از جمله المیرا شریفی مقدم و داریوش فرضیایی و حتی امیر جوشقانی مجری مراسم را به دنبال داشت.
این گفته‌ها و صحبت‌های پر از بغض عادل فردوسی‌پور در همان مراسم و پس از آن جلوگیری از پخش آخرین قسمت از برنامه «نود» در سال ۹۷ اتفاقاتی بود که نشان داد علی فروغی همانقدر که برند قدیمی‌ای مثل «نود» را دوست ندارد، علاقه زیادی به برندی که خودش ایجاد کرده یعنی «برنده باش» دارد و امید زیادی به موفقیت آن بسته است. برنامه‌ای که حالا به چالشی جدی برای این مدیر جوان و شبکه متبوعش تبدیل شده است و باید دید در ادامه چه اتفاقی رخ خواهد داد و استراتژی سازمان صداوسیما در برخورد با این مساله چگونه خواهد بود. تغییراتی که به نظر می‌رسد خیلی زود و با یادداشت معاون سیما آغاز شده باشد. یادداشتی که روز گذشته از مرتضی میرباقری منتشر شد و از لزوم بازنگری اساسی در تمامی برنامه‌های رسانه ملی برای حذف یا مدیریت عواملی همچون اسپانسرها برای از میان برداشتن این روحیه و تنبلی خصوصاً در مسابقات و برنامه‌های ترکیبی و نیز تقویت فرهنگ کار و تلاش در تمامی ساختارهای برنامه‌سازی خبر داده بود.