یو جانگ هیان سفیر جمهوری کره در تهران در گفت وگو با روزنامه اعتماد گفت: کره جنوبی توانسته ادامه تجارت بین ایران و کره را حفظ کند. اغلب رسانه‌های کره‌ای، مذاکرات کره جنوبی و امریکا برای دریافت معافیت از تحریم‌ها را موفق ارزیابی کرده‌اند.
خریدن نفت خام و میعانات گازی ایران را سه تا چهار ماه قبل از شروع تحریم‌های نفتی متوقف کرده بودند در حالی که انواع کالاهایش را به ایران می‌فروختند. از لوازم خانگی گرفته تا خودرو. از موبایل تا … و این برایم سوال بزرگی بود! بنابراین یک روز نوشتم، بهتر است بازار کشور را روی کالاهایی باز نگه داریم که نفت ایران را می‌خرند.
دلم برای ایران‌مان می‌سوخت. پس در یک روز تعطیل، نامه درخواست مصاحبه با سفیر کره جنوبی در تهران را به خیابان شیخ بهایی بردم و شخصا تحویل ورودی سفارت دادم تا سوالاتم را بپرسم. حدود دو ماه پیگیری کردم اما ناامید نشدم.
«از وقتی به ایران آمده‌ام، وجودم به دو نیم تقسیم شده است. نیمی از من کره‌ای است و نیم دیگرم ایرانی» این را حدود سه هفته پیش گفت. وقتی که معافیت‌های نفتی ایالات متحده هنوز اعلام نشده بود و من با آقای سفیر، همراه دو همکارش، زمانی را برای ناهار سپری کردیم. فکر کردم مصاحبه با سفیر کره جنوبی در تهران را می‌توانم در همان جلسه انجام دهم. اما به یک مکالمه غیرمصاحبه‌ای گذشت تا مذاکرات کره‌ای‌ها برای دریافت معافیت از امریکا به خطر نیفتد.
خبرهای خوب برای دریافت نفت ایران در راه بود و من می‌توانستم فضا را درک کنم. سوالات کلی‌ام را پرسیدم و توضیحات آقای سفیر را شنیدم. آقای «یو جانگ هیان» قول داد به محض روشن شدن تکلیف معافیت‌ها، مصاحبه‌مان را انجام دهیم. او از علاقه‌اش به فرهنگ غنی ایران گفت و من از اینکه سریال یانگوم (جواهری در قصر) را برای درک پیچیدگی‌های قدرت، دو بار دیده‌ام، برایش تعریف کردم. دو روز پس از اعلام رسمی معافیت‌ها توسط وزیر خارجه ایالات متحده، سفیر کره جنوبی در تهران به قولش برای مصاحبه عمل کرد. پس به دفترش در سفارتخانه رفتم.
کنار میز کارش در سفارت کره جنوبی، دو پرچم گذاشته است. یکی پرچم ایران، دیگری پرچم جمهوری کره. «یو جانگ هیان» حدود ۶ ماه است که به عنوان سفیر جمهوری کره به ایران آمده است. او قبلا مدیرکل خاورمیانه وزارت خارجه کره جنوبی بوده است. بنابراین با شناختی خوب از منطقه به ایران آمده است.
خوش برخورد و خوش‌پوش و چونان همه کره‌ای‌ها مودب است. اجازه می‌دهد تا بیش از زمان تعیین شده، مصاحبه‌مان را ادامه دهیم. از او درباره دلیل نخریدن نفت ایران پیش از شروع تحریم‌ها و روند سخت گرفتن معافیت از امریکایی‌ها سوال کردم. آقای سفیر در این مصاحبه بخشی از شرایط معافیت‌ها و نحوه استفاده ایران از پول نفتش را تشریح کرد. همچنین سیاست کشورش را برای متنوع‌سازی در روابط خارجی شرح داد.
اگر برای‌تان جالب است که بدانید نامگذاری خیابان «تهران» در سئول چه ارتباطی با روابط نفتی ایران و کره جنوبی دارد، این مصاحبه را بخوانید. ایران با پول نفتش چه کالاهایی می‌تواند از کره بخرد و چه کالاهایی را نمی‌تواند، دریافت کند؟ آقای سفیر در این باره به اجمال توضیح داده است. وقتی هم از او پرسیدم: «کشور شما متحد امریکاست، شما چه پیشنهادی برای حل تنش بین ایران و امریکا دارید؟»، گفت: «این سخت‌ترین سوال امروز است…» و بعد به یک موضوع مهم اشاره کرد.
من برای تغییر ذائقه پس از پایان مصاحبه، کتاب دو جلدی «مستطاب آشپزی- از سیر تا پیاز» نجف دریابندری را به یادگار تقدیمش کردم. نویسنده و مترجم فاخری که زمانی نفتی بود. مصاحبه‌ام با «یو جانگ هیان»، سفیر جمهوری کره در تهران سه‌شنبه هفته گذشته انجام شد. در لابه‌لای سطورش نکات مهمی نهفته است، بخوانید:
آقای سفیر، اجازه بدهید به عنوان اولین سوال از شما بپرسم که کره جنوبی چطور توانست نهایتا از تحریم‌های امریکا معافیت بگیرد؟
بلافاصله بعد از خروج امریکا از برجام در ماه «مه»، کره جنوبی مذاکراتش را با ایالات متحده آغاز کرد. به این دلیل که می‌دانستیم واردات نفت خام و میعانات گازی شرکت‌های کره‌ای از ایران، برای آنها خیلی مهم است. بنابراین ما باید اقدامات لازم را پیش‌بینی می‌کردیم. پس از همان موقع فعالیت‌های‌مان را شروع کردیم.
کشور شما پیش از اعلام معافیت‌ها، حدود چهار ماه واردات نفت از ایران را متوقف کرده بود. آیا این اقدام، بخشی از تلاش‌های کره جنوبی برای گرفتن معافیت‌های لازم به منظور ادامه واردات نفت از ایران بود؟
تصمیم برای واردات نفت خام و میعانات گازی از ایران به عهده شرکت‌های خصوصی کره‌ای است. بنابراین اتخاذ تصمیم برای کاهش واردات نفت از ایران هم به عهده شرکت‌های کره‌ای بود. دولت کره، کنترل و نظارتی بر این موضوع ندارد. هر چند انتخاب دولت کره (کاهش واردات نفت از ایران) نبود، اما بالاخره تدبیری بود برای گرفتن معافیت‌های آتی از تحریم‌ها. دولت کره متوجه شد که وارد نکردن نفت از ایران به ضرر شرکت‌های کره‌ای است. به همین دلیل با دولت امریکا برای گرفتن معافیت به‌طور مستمر وارد مذاکره شد.
مذاکرات برای گرفتن معافیت از دولت امریکا مشکل بود؟
من در مذاکرات حضور نداشتم، بنابراین جزییاتش را نمی‌دانم. اما از همکارانم شنیدم که این بار مذاکرات نسبت به سال ۲۰۱۲ بسیار مشکل بوده است. ما در آن دوره هم توانسته بودیم از تحریم‌ها معافیت بگیریم.
بعد از اخذ این معافیت، کره جنوبی روزانه چه میزان نفت از ایران وارد خواهد کرد؟
وزرای خارجه و خزانه‌داری امریکا گفته‌اند که به هشت کشور معافیت از تحریم ایران را داده‌اند اما جزییات آن را اعلام نکرده‌اند. البته ممکن است وزارت خارجه کره جزییات این معافیت را از امریکا گرفته باشد اما من هنوز نمی‌توانم به شما بگویم این معافیت‌ها دقیقا چطور است. نکته مهم این است که کره جنوبی توانسته ادامه تجارت بین ایران و کره را حفظ کند. اغلب رسانه‌های کره‌ای، مذاکرات کره جنوبی و امریکا برای دریافت معافیت از تحریم‌ها را موفق ارزیابی کرده‌اند.
این درست که کره جنوبی توانسته است برای واردات نفت از ایران معافیت بگیرد. اما ایران مقدار زیادی پول در بانک‌های کره دارد که حاصل فروش نفت خام و میعانات گازی به این کشور است. می‌خواهم بدانم آیا شما توانسته‌اید برای استفاده ایران از این پول و واردات کالاهای کره‌ای هم معافیت بگیرید؟ آیا می‌توانید رقم این پول را اعلام کنید؟
بله، ما علاوه بر معافیت واردات نفت از ایران، معافیت استفاده از «وون» برای مبادلات مالی با ایران را هم گرفته‌ایم تا بتوانیم با استفاده از سیستم پرداخت با واحد پول کشورمان (وون) تجارت بین دو کشور را ادامه دهیم. اما الان نمی‌توانم رقم دقیقی را به شما بگویم. می‌دانم که ایران، پول خیلی زیادی در حساب‌های کره دارد.
آن طور که متوجه شدم، ایران تنها می‌تواند با پول صادرات نفت، کالای کره‌ای به ایران بیاورد و نمی‌تواند آن پول را به ارز دیگری تبدیل و وارد ایران کند، درست است؟
سیستم پرداخت بر اساس واحد «وون» به این ترتیب است که پول نفت در حساب‌های کره می‌ماند و پول کالاهای کره‌ای که ایران می‌خرد، از این حساب پرداخت می‌شود. این پول امکان تبدیل به ارز دیگری را ندارد و مستقیم به ایران پرداخت نمی‌شود.
ایران با آن پول می‌تواند هر کالایی از کره بخرد یا فقط می‌تواند غذا و دارو وارد کند؟
ایران نمی‌تواند کالاهایی که در لیست تحریم‌هاست، خریداری کند اما غیر از لیست تحریم، سایر کالاها از جمله غذا و دارو را می‌تواند بخرد.
مثلا ایرانی‌ها می‌توانند لوازم خانگی یا خودرو از کره جنوبی بخرند؟
بله، ایران می‌تواند این لوازم یا کالاهایی را که در لیست تحریم نباشد خریداری کند.
آقای سفیر، فکر می‌کنم حجم صادرات کره جنوبی به ایران زیر یک درصد تجارت این کشور و حجم صادراتش به امریکا حدود ۱۲درصد است. متوجه می‌شوم که این نسبت تجاری، چه الزاماتی برای کشور شما به وجود می‌آورد. اما یکی از مهم‌ترین وظایف یک سفیر گسترش روابط کشور خودش با کشور محل ماموریتش است. شما برای توسعه روابط جمهوری کره و ایران در همین شرایط سخت چه برنامه‌هایی دارید؟
با وجود اهمیت روابط دو کشور حجم صادرات به ایران خیلی کم است. معتقدم با توجه به اهمیت ایران در منطقه، سطح روابط بین دو کشور کره و ایران و پتانسیل‌های ایران، حجم تعاملات اقتصادی بین دو کشور باید گسترش یابد. سیاست خارجی دولت کره مبتنی بر متنوع‌سازی روابط با کشورها (در عرصه بینالمللی) شکل گرفته است. متنوع‌سازی به معنای تقویت رابطه با کشورهای قدرتمند نیست.
به این معناست که بتوانیم روابط‌مان را با کشورهای مختلف گسترش بدهیم. روابط با ایران بسیار مهم بوده و به همین دلیل است که ادامه می‌یابد. بعد از بازگشت تحریم‌ها، نگرانی من این بود که روابط ایران و کره قطع شود. همه کسانی که در کره هستند، می‌دانند که در حال حاضر روابط ایران با جامعه بین‌الملل خیلی سخت شده است. اما در عین حال همه می‌دانند که چه از نظر ژئوگرافی و چه از نظر ژئوپلیتیک ایران چقدر کشور مهمی است. مردم کره از تاریخ غنی ایران مطلع هستند. به طور مثال خیابان «تهران» در سئول را همه مردم کره می‌شناسند. همچنین می‌دانند که چرا خیابانی به نام «تهران» در سئول نامگذاری شده است.
پس مردم کره می‌دانند که ایران، با وجود تحریم نفتی برخی کشورها در دهه هفتاد میلادی به تعهد خودش برای صادرات نفت به کره جنوبی بر اساس قیمت قراردادش که مناسب بود، عمل کرد و کره نیز برای قدردانی از این اقدام ایران، نام «تهران» را روی یکی از خیابان‌های خود گذاشت؟
بله، در دهه ۸۰ میلادی و زمان جنگ ایران و عراق هم وقتی اکثر شرکت‌های بینالمللی ایران را ترک کردند، شرکت‌های مختلف کره‌ای در ایران ماندند و به تعهدشان عمل کردند. بین دو کشور سابقه اعتماد طولانی مدت وجود دارد. وقتی که امریکا در ماه «مه» از برجام خارج شد، این شایعه در جامعه ایران پخش شد که همه شرکت‌های کره‌ای ایران را ترک کرده‌اند و دیگر با ایران کار نمی‌کنند. اما این شایعه بود و درست نبود.
ممکن است مردم ایران، دقیقا متوجه نشده باشند که شرکت‌های کره‌ای با یک استراتژی، برای کسب معافیت از تحریم‌ها، صرفا دفترشان را کمی کوچک کرده بودند اما شرکت‌های کره‌ای ایران را ترک نکرده بودند. الان بعد از کسب معافیت، فضای خوبی برای حفظ و گسترش روابط دو کشور ایجاد شده است. اینکه ما نفت ایران را بخریم و کالا بفروشیم پایه‌ای برای ادامه و گسترش روابط دو کشور است. ما حتما روابط‌مان را حفظ خواهیم کرد.
صد و هشتاد روز بعد چطور؟ زمانی که دوره معافیت‌های امریکا تمام شود چه کار خواهید کرد؟
معافیت‌ها بعد از صد و هشتاد روز تمام نمی‌شود. آن موقع باز هم مذاکره خواهیم کرد و انتظار داریم، نتیجه خوبی بگیریم. واردات میعانات گازی برای شرکت‌های پتروشیمی کره‌ای خیلی مهم است. مناسب‌ترین میعانات گازی دنیا، برای ایران است. ما این مطالب را برای امریکایی‌ها به خوبی توضیح داده‌ایم و آنها هم درک کرده‌اند که میعانات گازی ایران چقدر برای کره مهم است. کسب این معافیت برای روابط کره و امریکا هم مهم بود.
یعنی اگر ایالات متحده این درک را از اقتصاد کره نداشت و برای خرید میعانات گازی به کره معافیت نمی‌داد، روابط کره و امریکا دچار تنش هرچند کوچک می‌شد؟
تعدادی از رسانه‌های کره‌ای چنین تحلیلی را منتشر کرده بودند که الان کره (جنوبی) به خاطر مسائل کره شمالی باید با امریکا همکاری کند. اما اگر دولت امریکا چنین معافیتی برای کره (برای خرید نفت و میعانات گازی) در نظر نگیرد، ممکن است تنش کوچکی به وجود بیاید.
آقای سفیر، جنابعالی پیش از قبول سفارت، مدیرکل بخش خاورمیانه وزارت خارجه کره بوده‌اید و حتما اشراف خوبی بر منطقه ما دارید. به لحاظ قدرت و تاثیرگذاری، وضعیت ایران را در منطقه چطور ارزیابی می‌کنید؟
این یک سوال حساس و مهم است. به نظرم ایران در منطقه کشوری مهم و مانند مرکز یک هسته است. اگر پاسخ من را عربستان سعودی بشنود، نمی‌پسندد. بعضی می‌گویند ایران و عربستان مانند دو محور در خاورمیانه هستند. اما به نظرم این درست نیست. ایران بسیار قوی‌تر از عربستان است. نمی‌توان دو کشور را مقایسه کرد. ایران مولفه‌های قدرت زیادی دارد. یکی از آنها جمعیت بزرگ هشتاد و دو میلیون نفری است.
ایران کشور بزرگی است و صنایع مختلفی از جمله صنعت خودروسازی و کشاورزی پیشرفته دارد. سیستم اقتصادی قوی و پایداری هم دارد. ایران جوان‌های با فرهنگ، آموزش دیده و نیروی انسانی باکیفیتی دارد. ما می‌دانیم که فضای سیاسی بینالمللی ثابت نمی‌ماند و تغییر پیدا می‌کند و در آینده مشکلات ایران با جامعه بینالمللی حل می‌شود. ایران از نظر جغرافیایی خیلی مهم است و می‌تواند آسیای مرکزی، آسیای جنوبی، اروپا و آفریقا را به هم وصل کند. همه جا تحت تاثیر فرهنگ پارس و امپراتوری پارسی (مانند کوروش) بوده است.
آقای سفیر، جمهوری کره، متحد نزدیک امریکاست. یک بار هم به من گفتید از وقتی در ایران سفیر شده‌اید، نیمی از وجودتان کره‌ای و نیمی دیگر ایرانی شده است (برای کمک به توسعه روابط دو کشور) . حالا به عنوان یک سیاستمدار اگر از شما بپرسم به نظرتان ایران و امریکا چطور می‌توانند، تنش موجود بین خودشان را کاهش دهند، چه پیشنهادی دارید؟ شنیده‌ام یکی از خریداران کره‌ای نفت ایران به مذاکره‌کنندگان ایرانی گفته بود که شما بروید مشکلات‌تان را با امریکا حل کنید تا ما هم راحت شویم و بتوانیم از ایران نفت بخریم. به نظر شما تنش روابط بین ایران و امریکا چطور حل شدنی است؟
این سخت‌ترین سوال امروز هست. اگر من به شکل دیپلماتیک به شما پاسخ بدهم، ممکن است برای شما جذاب نباشد و اگر بخواهم خیلی واضح جواب سوال شما را بدهم آن وقت دیگر دیپلمات نیستم. من ۳۰ سال سابقه کار دیپلماسی دارم. ما دیپلمات‌ها جمله‌ای داریم که می‌گوییم دشمن دایمی و دوست دایمی وجود ندارد. در آخر این منافع ملی است که مهم است. یک سیاستمدار و مسوول همیشه به منافع ملی‌اش فکر می‌کند.
مسوولان کشورها به این فکر می‌کنند که چطور منافع ملی خودشان را تامین و چگونه با دیگر کشورها برای تامین منافع ملی‌شان همکاری کنند. امپراتوری پارسی، امپراتوری ترکیه (عثمانی) و امپراتوری رم آن وقت که قدرت داشتند، فرهنگ‌های مختلف را می‌پذیرفتند و هضم می‌کردند. وقتی قدرت آنها کم شد، پذیرش فرهنگی پایین آمد. این مساله خیلی مهم است که برای حل کردن تنش بین دو کشور، سیاست انعطاف‌پذیری چطور اعمال شود.
در دوره صد و هشتاد روزه معافیت کره از تحریم‌های نفتی امریکا، واردات نفت و میعانات گازی کره از ایران، باید به طور مستمر کاهش یابد یا اینکه رقم واردات نفت از سوی کره ثابت خواهد بود و اینکه آیا می‌توانیم میزان واردات نفت و میعانات گازی کره از ایران را روزانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار بشکه حدس بزنیم؟
کره در دوره صدوهشتاد روزه می‌تواند حجم ثابتی از ایران نفت و میعانات گازی بخرد. اما در پایان صد و هشتاد روز دوباره باید با امریکا مذاکره کنیم که تا همین میزان واردات را نگه داریم. یا اینکه باید ببینیم آن وقت باید اندکی کاهش دهیم یا خیر. ضمن اینکه من (مستقیما) مسوول خرید نفت از ایران نیستم و نمی‌توانم میزان دقیق واردات را الان به شما بگویم.
شرکت‌های مختلف نفتی ایران برای پروژه‌های‌شان تجهیزات کره‌ای خریداری می‌کنند. این شرکت‌ها همچنان می‌توانند همکاری‌شان را با کره ادامه دهند و کالاهای مورد نیاز پروژه‌های‌شان را وارد کنند؟
– جزییات معافیت‌ها از جمله نحوه حمل و نقل نفت، مسائل مربوط به بیمه یا فروش تجهیزات هنوز روشن نشده است. کشورهایی که معافیت گرفته‌اند باید درباره این جزییات مذاکره کنند.
یعنی هنوز معلوم نیست که همکاری صنعتی کره و ایران درباره واردات تجهیزات نفتی ادامه داشته باشد؟ به طور مثال شرکت‌های کره‌ای قرار بود در ساخت پروژه پالایشگاه‌های سیراف مشارکت کنند. مذاکرات هم پیش رفته بود. الان همکاری برای این پروژه می‌تواند ادامه پیدا کند یا خیر؟
تجهیزات صنعت نفت اکثرا در لیست تحریم است. کالاهایی را که در لیست تحریم باشد نمی‌توانیم بفروشیم. البته باید جزییات تجهیزات را بررسی کنیم.
لوازم خانگی را چطور؟
لوازم خانگی، مواد غذایی و مواد پزشکی را می‌توانیم به ایران بفروشیم.
شما چه احساسی دارید که در خانه بسیاری از ایرانی‌ها ممکن است جنس کره‌ای وجود داشته باشد؟ این باعث نمی‌شود که تلاش کنید تا مردم ایران (با وجود تحریم‌ها) راحت‌تر بتوانند به کالاها دسترسی داشته و زندگی‌شان را راحت‌تر پیش ببرند؟
به عنوان سفیر کره جنوبی، این باعث افتخار من است که احساس می‌کنم کالاهای کره‌ای در ایران طرفداران زیادی دارند. فکر می‌کنم که شرکت‌های کره‌ای باید در قبال بازار و مردم ایران مسوولیت بیشتری داشته باشند. هفته گذشته هم در کنفرانس مسوولیت‌های اجتماعی در تهران گفتم که شرکت‌های (کره‌ای) باید مسوولیت اجتماعی داشته باشند. مسوولیت اجتماعی به معنای فروش کالا و گرفتن سود نیست. شرکت‌ها باید با مشتریان تعامل داشته باشند. شرکت‌های کره‌ای نیز باید مسوولیت اجتماعی را جدی بگیرند و ایران را در دانش و فناوری خود شریک کنند.
آقای سفیر به عنوان سوال پایانی و برای تغییر ذائقه مایلم، بدانم در مدت حضور حدود ۶ ماه در ایران از کدام غذای ایرانی خوش‌شان آمده است؟
قبل از پاسخ به این پرسش باید بگویم که هفته گذشته در مسابقات تکواندو، جام سفیر کره جنوبی در خانه تکواندو شرکت کردم. تکواندو از کره شروع شده اما استقبال زیاد از این ورزش در ایران، من را متعجب کرد. تکواندو فقط هنرهای رزمی نیست. احترام به دیگران، احترام به بزرگ‌تر و رعایت اصول اخلاقی در تکواندو وجود دارد و ایرانی‌ها خیلی از این اصول استقبال کرده‌اند.
در حال حاضر حدود ۱۶۸ کشور تکواندو بازی می‌کنند. اما قدرتمندترین و قوی‌ترین کشورها در این ورزش ایران و کره هستند. ایرانی‌ها هم مانند کره‌ای‌ها برای گرفتن مدال طلا بسیار تلاش می‌کنند. من از آنجا متوجه شدم که اشتراکات زیادی بین ایران و کره وجود دارد و با هم مثل دو دوست صمیمی و برادر هستند. همه بازیکنان کره‌ای و ایرانی را به خانه خودم دعوت کردم. من خودم مانند غذای کره‌ای همه غذاهای ایرانی را دوست دارم.