تظاهرات خياباني از روز پنجشنبه آغاز شد. شهر مشهد نقطه شروع اين اعتراضها بود اما به چند ساعت نرسيد كه خيابانها و ميادين اصلي شهرهايي چون شاهرود، نيشابور، قوچان و كاشمر هم به محلي براي تجمعات اعتراضي مردم تبديل و به سرعت به كرمانشاه و غرب كشور كشيده شد.
پس از آن بود كه در روزهاي جمعه و شنبه اين اعتراضات به شهرهاي مركزي ايران هم سرايت كرد. اعتراضاتي كه در ساعات و روزهاي اوليه بيش از هر چيز با محوريت مصايب اقتصادي و معيشتي مردم شكل گرفتهبود اما رفته رفته رنگ و بويي ديگر گرفت. شمايل اعتراضات هر ساعت خشونتآميزتر از قبل ميشد و ناآراميها آرام نميگرفت. حتي سخنان رييسجمهوري در هيات دولت، نمايندگان مجلس و سياستمداران چپ و راست هم براي دعوت به آرامش افاقه نكرد. شكستن شيشه بانكها، آتش زدن سطلهاي زباله، به آتش كشيدن تاكسي در روزهاي آخر به كشتهشدن برخي شهروندان هم رسيد.
در همه اين ٧ روز بحث بر سر تحليل اين اعتراض و خشونتهاي پسين آن داغ بود. مشهد، شهر شروع اعتراضات گرچه اين روزها به شهر سپردهگذاران بدون سود معروف شده اما حضور مخالفان سرسخت دولت در اين شهر شائبهاي به وجود ميآورد كه اين اعتراضات سازماندهي شده است. فراگير شدن اعتراضات و همچنين تاكيد مشابه اصلاحطلبان و اصولگرا بر برخورد مسالمتآميز و نفي خشونت در تظاهرات اما خط تحليلها را تغيير داد. موضوعي كه از فرمانده سپاه تا دبير شوراي عالي امنيت ملي و حتي رييسجمهوري هم بر آن تاكيد داشتند. علاوه بر اين اغلب مسوولان فضاي مجازي را يكي از مهمترين عواملي ميدانند كه باعث شعلهورتر شدن آتش شد. ٦ روز پس از آغاز اين اعتراضات سرلشكر محمدعلي جعفري، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامي از احتمال دست داشتن یکی از مسئولان سابق در این ناآرامیها خبر داده است.(اینجا)
همچنین روزنامه جوان در سرمقاله روز چهارشنبه به قلم عبدالله گنجي يكي از مهمترين ويژگيهاي اعتراضات اخير را خطدهي خارجي خوانده و نوشت «اصلاحطلبان برخلاف ١٣٧٨ و ١٣٨٨ پشت اين اعتراضات نيستند، محدود بودن جمعيت حاضر در اغتشاشات خصوصا در تهران و بيسر بودن آن از اين زاويه قابل تامل است.» همچنين گنجي در اين سرمقاله تاكيد كرده كه در بررسيهاي انجام شده ٦٠ درصد تهرانيها و ٥٤ درصد شهرستانيهاي حاضر در تجمعات كانالهاي ضدانقلاب به خصوص آمدنيوز را منشأ و محرك خود دانستهاند؛ تحريك جمعي و دو طرفه بودن اين رسانهها تجربه جديدي است كه در ادوار قبلي نبوده است.
فرمانده سپاه از ارتباط كدام مسوول سابق با ناآراميها سخن ميگويد؟
به نوشته روزنامه اعتماد، نكته قابل توجهي كه فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ديروز مطرح كرد ادعاي برخي مسوولان استان خراسانرضوي است. بر اساس آنچه سرلشكر جعفري بيان كرده مسوولان اين استان اعلام كردهاند برخي جريانهاي منسوب به يكي از مسوولان سابق در آغاز اين تجمع و اعتراضها در مشهد و مناطق ديگر كه در ادامه از دست رها شد و به اغتشاش رسيد دخالت داشتهاند. سرلشكر جعفري براي توضيح بيشتر تنها به اين جمله اكتفا كرده كه «اين موضوع با فراخوان يكي از سايتهايي صورت گرفت كه وابسته به شخصي است كه اين روزها زبان به مخالفخواني نسبت به اصل و ارزشهاي نظام گشوده است. نيروهاي امنيتي درحال بررسي اين مساله هستند و اگر به دخالت اين مسوول سابق برسند قطعا متناسب با وضعيت و درخواست ناجا با او برخورد خواهند كرد.» گرچه فرمانده سپاه پاسداران مشخصا از كسي نام نبرده و تلويحا سخن گفته است اما با توجه به توصيف تكميلي او از مسوولان سابق به نظر نميرسد پيدا كردن نام فرد مورد نظر كار سختي باشد. با اين حال مراكز اطلاعرساني جرياني كه از سخنان فرمانده سپاه به ذهن متبادر ميشود در جريان حوادث اخير موضع «سكوت» پيش گرفتند و فراخواني براي حضور در اعتراضات از سوي آنها مشاهده نشد. البته نهتنها رسانههاي اين جريان بلكه ليدرهاي آنان، هم نسبت به حوادث روزهاي اخير موضع مشخصي نداشتند و ترجيح دادند سكوت پيشه كنند، از سويي تنها كانال تلگرامي كه بسياري از مقامات امنيتي و انتظامي در مورد عملكرد روزهاي اخير آن احساس نگراني ميكردند آمدنيوز بود؛ كانالي كه حتي باعث شد وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات در توييتي مدير تلگرام را خطاب قرار داده و از او درخواست كند جلوي ادامه فعاليت اين كانال را بگيرد. پس از نامهنگاريهايي هم دولت ايران موفق شد مديران تلگرام را قانع كند اين كانال را به دليل آموزشهاي ساخت سلاحهاي آشوب خياباني مسدود كند. حال اين سوال مطرح است كه آيا ميتوان از سخنان فرمانده سپاه پاسداران به ارتباط جريان آن مسوول سابق با شبكهاي همچون آمدنيوز رسيد؟
احمدینژاد جواب نمیدهد خودش برای مبارزه با فساد چه کرده
همپنین دیروز، سردار نقدی معاون فرهنگی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گفته بود(اینجا): زمانی که موسات مالی غیرقانونی با سودهای کلان تاسیس شدند ناظران و دستگاههای مسئول که باید جلوی این موسسات را میگرفتند وظیفه خودشان را انجام ندادند و این یک سناریو بوده است.
وی با بیان اینکه فردی که پیش از این در منصب کلیدی کشور بوده امروز مدعی شده اما جواب نمیدهد خودش برای مبارزه با فساد چه کرده است، گفت: اگر موضوع عدالتخواهی است چرا پیش از این ساکت بودید و هم اکنون که قرار است قوه قضاییه به تخلفات اطرافیانتان رسیدگی کند مدعی شدهاید؟ مردم نباید این عوامفریبیها را باور کنند.
نقش جريانات انحرافي در تظاهراتهاي اخير
حسين كنعانيمقدم، فعال سیاسی اصولگرا نیز در یادداشتی نوشته است: اين روزها در ايام سالگرد فوت آيتالله هاشميرفسنجاني هستيم. ايشان جمله مهمي داشتند كه اگر جلوي انحراف را از سرچشمه نگيريد و اگر در ابتدا با بيل بتوان جلوي آن را گرفت، بعدا با فيل هم نميتوان راهش را سد كرد. امروز شاهد هستيم كه يك جريان انحرافي در كشور مدتها است بر طبلي ميكوبد كه عمدتا اركان نظام را مورد هدف قرار داده است. با آزادي در شهرستانها و استانهاي مختلف سفر ميكند و مردم را عليه قوه قضاييه تهييج ميكند. اين روند ميتواند زمينهساز اقدامات غيرقانوني بوده و باعث ايجاد فضاي غبارآلود سياسي و عدم اعتماد مردم به اركان مختلف نظام شود.
در جلسهاي كه احزاب با معاون وزير كشور در باب تظاهراتها و تجمعات اخير داشتند، پيشنهاد شد كه رييسجمهور هياتي از نيروهاي نظامي و امنيتي را مسوول ماجرا كند تا ابعاد مختلف اين جريان را بررسي كرده و به ملت گزارش دهند. اسناد و مداركي براي آن بايد ارايه شود.
همچنين احزاب، گروهها و تشكلهاي سياسي هيات حقيقتيابي را تعيين كنند تا با مذاكره با جريانهاي مختلف و افرادي كه در صحنه حضور داشتهاند، گزارشي را براي شفافسازي فضا به مردم ارايه كنند. اگر الان با بيل ميتوانيم جلوي انحرافات را بگيريم، در آينده با فيل هم نميتوانيم بگيريم. سردار جعفري، فرمانده سپاه در خصوص احتمال نسبت اين تظاهراتها با جريانهاي منسوب به مسوولان سابق نظام صحبتهايي كردهاند. نميتوان از صحبتهاي ايشان نيتخواني كرد كه به واقع چه فردي منظور اين صحبت بوده است اما قطعا ميتوان به چشم ديد كه زمينههايي كه برخي جريانها براي شكلگيري فضاي غبارآلود در كشور كردهاند، بيتاثير نبوده است. اين امر باعث شده تا اين فراخوانها زياد شده و منجر به از كنترل خارج شدن اعتراضات شود. برخي موج ميسازند اما خودشان نميتوانند موج را مديريت كنند و بعدها ضدانقلاب و گروههاي معاند و منافقين از آن بهرهبرداري ميكنند.
به نظر ميرسد بر اين موضوع بايد تمركزي جدي شود. اگر نياز است كسي حصر شود يا در زندان برود، چنين كاري بايد صورت بگيرد. يكي از خواستههاي مردم از قوه قضاييه اين است كه با مفسدين با قاطعيت برخورد كند. به هر حال در دولتهاي نهم و دهم فسادهاي اقتصادياي وجود داشته و از خواستههاي جدي مردم اين است كه همه افراد در مقابل قانون پاسخگو باشند و اگر مرتكب خلافي ميشوند، با آنها برخورد شود. تساهل در چنين مواردي براي مردم قابل قبول نيست.