رهاورد اقتصاد مقاومتی در کشاورزی ملی مازندران

افزایش ضریب خوداتکایی محصولات راهبردی اساسی شامل، برنج ،دانه‌های روغنی ،شیر خام، گوشت قرمز ،گوشت طیور ،تخم‌مرغ ،احداث و تکمیل شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی ،ایجاد و ساماندهی تشکل بهره برداران آب و زمین ،تجهیز و نوسازی ناوگان ماشینی بخش کشاورزی از راهبردهای اقتصادی مقاومتی در حوزه کشاورزی مازندران است.
همچنین تامین داخلی نهاده‌های مورد نیاز بخش کشاورزی شامل انواع کود های شیمیایی ،نهال های اصلاح شده ،اصلاح نژاد دام و طیور ، توسعه تولید ،اصلاح،بازسازی و نوسازی باغات ، توسعه واحدهای گلخانه ای ،اجرای عملیات آبخیزداری و حفاظت خاک ،توسعه آبزی پروری و پرورش ماهی در قفس ،کاهش ضایعات از طریق فرآوری و مدیریت ذخیره سازی محصولات راهبردی کشاورزی نیز از دیگر سیاست های تعریف شده ستاد اقتصادی مقاومتی مازندران در حوزه کشاورزی استان است.
دولت یازدهم با تدابیر مهم از جمله توزیع نهاده های کشاورزی ،اختصاص اعتبارات و تسهیلات مکانیزاسیون ،اعلام بموقع قیمت خرید و پرداخت پول خرید تضمینی محصولات کشاورزی ،کنترل و ساماندهی واردات ،ثبات قیمت و ساماندهی بازار داخلی و توجه به الگوی کشت ،اعتماد کشاورزان برای حفظ زمین های کشاورزی ، تولید محصولات در مازندران را افزایش داده است.
این رویکرد و اجرای آن در استان مازندران که نقش محوری در امنیت غذایی کشور دارد ،سبب شد تا علاوه بر بهبود ارتباط کشاورزان با دست اندرکاران و کارشناسان بخش کشاورزی که در گذشته فاصله افتاده بود ،شاهد حفظ زمین های کشاورزی و افزایش تولیدات آن در استان باشیم.
**اقتصادی مقاومتی و هدف خود اتکایی وصادرات محصولات کشاورزی
رحمان امامی کارشناس ارشد اقتصاد و مدرس دانشگاه در استان مازندران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به رشد بالای اقتصادی ناشی از افزایش تولیدات محصولات کشاورزی اشاره کرد و گفت :دولت یازدهم به اهمیت ارز بری بسیار کم تولیدات بخش کشاورزی و در عوض ارز آوری قابل توجه این بخش در مقایسه با سایر بخش‌های تولیدی پی برده و توانسته از مزیت تولیدات محصولات کشاورزی در رشد مثبت اقتصادی کشور بیشترین بهره را ببرد.
وی اضافه کرد: دارا بودن مقام های اول تا دهم جمهوری اسلامی ایران در تولید مهمترین محصولات باغی در جهان از جمله مرکبات ،خرما، کیوی، زعفران و پسته و سایر محصولات زراعی مقوله مهمی در رشد اقتصادی کشور است که به آن توجه خاص شده است.
استان مازندران با تولید سالانه بیش از ۲میلیون و ۵۰۰هزار تن انواع مرکبات و تولید بیش از ۱۵۰هزار تن کیوی رتبه اول تولید۲ محصول مهم باغی جهان را در ایران دارد.
این استاد دانشگاه به اهمیت تولیدات محصولات کشاورزی ملی در استان مازندران اشاره کرد و گفت: عملکرد آماری دولت یازدهم در بخش های زیرساختی ،مکانیزاسیون و بکارگیری دانش فنی ،نشان می دهد که میزان تولیدات محصولات کشاورزی از جمله برنج، دانه های روغنی ،ماهیان خاویاری و مرکبات رشد چشم گیری داشته است.
**تنگ تر شدن شکاف تولید و کاهش ضایعات در محصولات کشاورزی
رحمانی خاطر نشان کرد: قابلیت پر شدن شکاف بین سقف و کف تولیدات زراعی و باغی در شرایط مساوی زمین یکی از مهمترین مسائل کشاورزی سنتی در ایران است که با توجه دولت هم سبب افزایش درآمد کشاورزان شد و هم رشد اقتصادی کشور را مثبت تر کرده است.
استاد دانشگاه مازندران توضیح داد: امروز باید چرخه تولیدات تا صادرات محصولات کشاورزی از جمله دام و طیور ،شیلات و آبزیان ، مرکبات ،کیوی و گل و گیاه استان مازندران را با سرعت بیشتری به گردش در آوریم.
وی با بیان اینکه گسترش سرمایه گذاری در زیر ساخت های کشاورزی ، توسعه مکانیزاسیون و و همچنین توجه وزارت جهاد کشاورزی به مراکز خدمات کشاورزی سبب شد تا کشاورزی فنی تر شود، گفت: اکنون فاصله تولیدات برنج و مرکباتی که بین کشاورزان پیشرو نسبت به متوسط تولید وجود داشته است، کم شد.
وی ادامه داد: تولید کنندگان برتر برنج و مرکبات به محصولی بالای ۱۱ و ۷۰ تن در هکتار دست می یابند اما کشاورزی دیگر در هر همان شرایط نمی تواند بیش از۶ و ۲۷تن در هکتار برسد که این شکاف با آموزش همه جانبه بهره برداران درحال ترمیم است.
وی تصریح کرد: با توجه به محدودیت های منابع آبی ،باید به بهره وری بیشتر توجه کنیم.
رحمانی توضیح داد: با توجه به درایت مقام معظم رهبری بر ثابت نگه داشتن کلمات اقتصاد مقاومتی در شعار هر سال ؛کشاورزی کشور باید هدف خودکفایی و خود اتکایی را به هدف صادرات محصولات کشاورزی تغییر دهد تا علاوه بر ارزآوری قابل توجه برای کشور ،جوانان این مرز و بوم را با تولیدات انبوه به اشتغال مولد و پایدار رهنمون سازد.
**عملکرد های بخش های کشاورزی مازندران
بر اساس آمارهای رسمی هم اکنون ۷۲ محصول کشاورزی در مازندران کشت می شود و این استان در تولید هفت نوع از این محصولات شامل برنج ، مرکبات ، کیوی ، مرغ ، گل و گیاه ، انواع ماهی و علوفه رتبه اول را دارد و در تولید هشت نوع محصول دیگر هم دارای رتبه دوم و سوم کشور است.
بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی مازندران با همت کارشناسان امور اراضی، دادگستری کل و استانداری از سال ۹۲ تاکنون چهار هزارو ۹۵۵مورد به مساحت ۷۳۸ هکتار از زمین های کشاورزی استان حفظ کاربری شده است.
همچنین از سال ۹۲ تاکنون پنج هزار و ۳۴۳ دستگاه ماشین آلات وارد کشاورزی استان شده است و در این مدت با کمک دولت یازدهم ، یکهزار و ۸۸۵ میلیارد و ۸۷۷میلیون ریال تسهیلات مکانیزاسیون جذب شد.
از آنجایی که مازندران دارای ۳۳۸کیلومتر ساحل دریای خزر ، بیش از ۸۰۰ قطعه آببندان به مساحت ۱۷هزار هکتار و حدود ۱۳۰ رودخانه بزرگ و کوچک است ، این منابع آبی زمینه فعالیت در حوزه شیلاتی را به وجود آورده است.
بر اساس آمار شیلات مازندران پرورش و تولید سالانه انواع آبزیان در استان مازندران از ۴۵هزار تن سال ۹۲ امروز به حدود ۸۵ هزار تن افزایش یافته است.
** توسعه کشت دانه های روغنی کلزا و سویا در مازندران
از آنجایی که حدود ۸۵ درصد دانه روغنی کلزا وارداتی است ، وزارت جهاد کشاورزی دولت تدبیر و امید به تولید و بازرگانی این محصولات اهمیت خاصی قائل شده است.
دولت تدبیر و امید برای گسترش زراعت کلزا و سویا بسته های حمایتی را تعریف کرده است که با استقبال کشاورزان سطح زیر کشت این محصولات استراتژیک افزایش چشم گیری یافته است.
کلزاکاری در مازندران که از دهه ۷۰ به صورت رسمی آغاز و در کمتر از یک دهه به ۴۰ هزار هکتار رسیده بود ، از سال ۸۵ رو به افول رفت تا این که در اواخر عمر دولت گذشته به کمتر از چهار هزار هکتار رسیده بود .
کشاورزان کلزاکار مازندرانی یکی از مهم ترین علت روگردانی از کشت این محصول را پرداخت نشدن بموقع پول خرید محصولات در کنار عواملی دیگری چون پائین بودن نرخ خرید تضمینی ، کم بودن تعداد پایگاههای خرید و تشکیل صف طولانی برای فروش و در نهایت افت کیفیت و فاسد شدن محصول به خاطر گرفتار شدن در ساز و کارهای کاغذبازی اداری اعلام کردند .
با این وصف از سه سال پیش تلاش برای برگرداندن قطار کشت دانه های روغنی از جمله کلزا و سویا به ریل اصلی آغاز شده است .
سطح زیر کشت کلزا استان در سال جاری ۱۲ هزار و ۶۰۰ هکتار رسیده است.
**تامین منابع آبی مهمترین الزامات بخش کشاورزی مازندران
کارشناسان معتقدند در حالی که بخش کشاورزی مازندران مهمترین حوزه رونق اقتصادی استان و امنیت غذایی کشور محسوب می شود ،کمبود آب کشاورزی در استانی که سالانه ۶میلیارد مترمکعب آب دارد و ۶۰ درصد این آب ها به دلیل نبود سد به صورت هرز به دریا می ریزد ،دیگر قابل قبول نیست.
هر چند استفاده بهینه از منابع آب و خاک و افزایش عملکرد محصولات کشاورزی از اهداف بلند مدت بر اساس سند ملی توسعه استان مازندران است و چند طرح سد سازی در استان در حال ساخت است، اما کمبود اعتبار برای اجرای طرح های وابسته به امنیت غذایی توجیه ندارد.
راهبردهای بخش کشاورزی مدیریت یکپارچه ،استفاده بهینه از زمین و اولویت بندی اصولی کاربری های متناسب با ضرورت های توسعه و افزایش بهره وری عوامل و منابع تولید، تجهیز، نوسازی و زهکشی اراضی و توسعه فعالیت‌های کشاورزی است.
سیاست های اجرایی در بخش کشاورزی نیز ، توسعه سیستم های آبیاری تحت فشار و گسترش سیستم زهکشی اراضی آبگیر برای دفع آب های سطحی ،جلوگیری از تغییرکاربری اراضی زراعی، باغی، جنگلی، مرتعی، افزایش سطح زیرکشت محصولات( به ویژه کشت آبی)‌ و تراکم کشت،‌ و جلوگیری از تفکیک اراضی وخرد شدن آنها و تشویق به تجمیع و حمایت از یکپارچه سازی اراضی و اجرای آن است.
بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی مازندران در حال حاضر ۲۱۹ هزار هکتار اراضی شالیزاری استان برابر با ۳۸ درصد شالیزاری کشور است که با تولید سالانه حدود یک میلیون تن برنج سفید ، برابر با ۴۰درصدازتولید برنج کشور است.
مساحت اراضی تجهیز و نوسازی شده شالیزاری حدود ۶۰هزارهکتار و مساحت اراضی قابل تجهیز و نوسازی شالیزاری بیش از ۱۱۰هزار هکتار است.
کارشناسان پیشنهاد برای فعالیت در بخش شالیزاری را شامل تحقق طرح احداث بانک نشاء برنج و خدمات مکانیزاسیون برای کاهش هزینه های تولید، رعایت اصول بهزراعی و انتقال دانش فنی از مراکزتحقیقاتی به سر مزرعه را ضروری برشمردند.
آنان بر لزوم اصلاح ساختار شالیکوبی های مازندران تاکید کردند و گفتند : در شالیکوبی های سنتی حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد محصول شکسته شده و به عنوان ضایعات تلقی می شود.
توجه به مناطق اراضی شیب دار از ضرورت های مهم دیگر در بخش کشاورزی مازندران است و بر اساس بررسی های صورت گرفته بیش از ۳۰۰ هزار هکتار اراضی شیب دار دراستان وجود دارد که ۷۵درصد از مناطق کوهستانی استان را پوشش می دهد.