توافق هسته ای ایران و کشورهای ۵ بعلاوه یک به اولین سالگرد خود رسید. طی یک سال گذشته مخالفان دولت بیشترین تلاش را برای کم اثر جلوه دادن این توافق بر اقتصاد کشور بکار گرفتند؛ تلاشی که آشکار شدن یک به یک آثار راهبردی برجام تا حدود زیادی آن را خنثی کرده است.
یکی از مهمترین موضوعاتی که در این مخالفت ها می توان رد آن را دید پافشاری بر روی بی تاثیر بودن تحریم ها در اقتصاد کشور است. در حالی که اغلب کارشناسان و مسئولان اقتصادی دولت قبل بر این موضوع صحه گذاشتند که تحریم ها نه تنها کاغذپاره نبود بلکه اقتصاد کشور را در سال های اخیر رو به بحران برده بود و برجام از ادامه روند پرشتاب این بحران جلوگیری کرد.
محمد خوش‌چهره که از او به عنوان یکی از حامیان احمدی نژاد در ابتدای دولت نهم یاد می کنند با رد ادعای مخالفان دولت در تاثیر برجام در اقتصاد کشور گفت: دولت احمدی‌نژاد که ابتدا همه چیز را بی اثر می دانست و تحریم را کاغذ پاره عنوان می کرد زمان رفتن همه چیز را مربوط به عوامل بیرونی و تحریم می دانست. اما همان زمان در سال ۹۱ رئیس مجلس می گفت علت مشکلات کمتر از ۲۰ درصد مربوط به تحریم و ۸۰ درصد مربوط به محیط داخل کشور است بنا بر این وقتی دو قوه تا این حد اختلاف نظر دارند به نسخه‌ای که می‌پیچند، شک می‌کنیم.
درست همزمان با انتشار اخباری مبنی بر بی تاثیر بودن برجام رسانه های خارجی با انتشار آماری از اثرات مثبت برجام در اقتصاد منطقه لغو تحریم‌های ایران را به عنوان یکی از پنج رویدادی نام بردند و اعلام کردند این توافق اقتصاد دنیا را در سال ۲۰۱۶ تکان داد.
روزنامه اکونومیک تایمز نوشت: توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌ها علیه ایران بر اقتصاد دنیا اثرگذار بود؛ به طوریکه ایران اکنون می‌تواند درآمد خود از صادرات نفت را در سال آینده تا ۱۰ میلیارد دلار افزایش دهد، اتحادیه اروپا محدودیت‌های تجارت با ایران را برداشته است و آمریکا نیز بیش از این تحریم‌ها علیه ایران به خصوص در بخش بانکی را اعمال نخواهد کرد.
مهدی پازوکی، اقتصاددان در خصوص اینکه اگر برجام نبود چه اتفاقی در اقتصاد ایران می‌افتاد؟ گفت: قبل از برجام صادرات نفت ما به زیر یک میلیون بشکه در روز رسیده بود. امروز در ۶ ماهه اول امسال بیش از دو میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز صادرات داشتیم، این از اثرات برجام است اما مخالفان برجام چون آدم‌هایی هستند که نه در دانشگاه‌های درجه یک درس خوانده‌اند، نه با جهان تعامل دارند و نه می‌خواهند فسادهای دولت سابق را بفهمند، تأثیرات برجام را درک نمی‌کنند.
حیدر مستخدمین حسینی معاون پارلمانی وزیر اقتصاد در دولت هشتم نیز به عنوان یکی از منتقدین عملکرد اقتصادی دولت یازدهم تاثیرات مثبت برجام را رد نکرده و گفت: پس از برجام، بعد از سال‌ها انزوا، فعالان اقتصادی، شرکت‌ها و بانک‌ها، وارد مذاکره با طرف‌های اروپایی و غربی شده‌اند. بیش از ۲۰۰هیأت مختلف به کشور وارد شده و صرف حضور آنها، مزایایی برای ما داشته است. این هیأت‌ها با زمینه‌های ایران و پیشرفت‌هایی که در دوران تحریم صورت گرفته بود، آشنا شدند. این قدم جدی است که برای بازاریابی بسیار مورد نیاز است. دومین نکته هم فراگیری مجدد بحث‌های مذاکره‌ای بود که طی دوران تحریم‌ها به فراموشی سپرده شده بود. فعالان اقتصادی و بانک‌های ما سالیان سال ارتباطی با جهان بیرون نداشتند و به خاطر همین انزوا، با قواعد مذاکرات تجاری آشنا نبودند. همه این مسائل طی یک سال گذشته از برجام، دوره خود را گذرانده و حل شده است. (اینجا بخوانید)
اظهار نظر آیت الله هاشمی درباره تاثیربرجام
اظهار نظر درباره تاثیرات برجام در اقتصاد کشور را می توان از افراد مختلفی شنید اما آخرین باری که مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره برجام سخن گفت با صراحت تاکید کرد: برخلاف منفی خوانی هایی که وجود دارد برجام موفق بوده و بسیاری ازمشکلات کشور را برطرف کرد.
وی تصریح کرد:برجام توانست بسیاری از راههای بسته کشور در بخش کشتیرانی، بیمه و همکاریهای بانکی را باز کند.
وی در پاسخ به سئوال خبرنگاران مبنی بر اینکه برخی از مدیران برجام را ناموفق می دانند، گفت: این افراد بیخودی می گویند زیرا بسیاری از مشکلات کشور با برجام برطرف شد.
۱۰۰ دستاورد مهم برجام
یکی از اظهار نظرات بسیار دقیق در خصوص برجام را حمید بعیدی نژاد از اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان داشته است. وی در یادداشتی که در صفحه تلگرامش منتشر کرد، ۱۰۰ دستاورد را به صورت ریز از دستاوردهای برجام برشمرده که در بین آنها لغو تحریم های مالی، بانکی و اقتصادی و توقف اجرای تحریم های آمریکا را نام برده که بیش از دو سوم دستاوردهای برجام را به خود اختصاص داده است.
رفع قدیمی ترین تحریم کشور با برجام
بعیدی نژاد که هم اکنون سفیر ایران در انگلیس است در تشریح اولین تاثیر ملموس برجام طی یادداشتی با اشاره به قرار داد خرید هواپیما میان تهران و ایرباس تاکید کرد که این قرارداد همانند قرارداد با بوئینگ که یکی از مهمترین دستاوردهای برجام می باشد، پایانی بر قدیمی ترین تحریم علیه جمهوری اسلامی ایران به شمار می رود.
وی تاکید کرد: با وجود همه تردیدهایی که حتی تا آخرین لحظه در خصوص امکان قرارداد با ایرباس مطرح می شد، این قرارداد که توافق اولیه آن در سال گذشته در جریان سفر ریاست جمهوری به پاریس صورت گرفت،به امضا رسید. خود این تردیدها نشان میدهد که قرارداد با ایرباس یک قرارداد معمولی تجاری نمی باشد، بلکه به دلایل بسیاری اهمیتی خاص دارد.
به گفته بعیدی نژاد این قرارداد مانند قرارداد با بوئینگ که یکی از مهم ترین دستاوردهای برجام میباشد پایانی بر قدیمی ترین تحریم علیه جمهوری اسلامی ایران میباشد که از بدو انقلاب اسلامی علیه صنعت هوایی ایران اعمال شده است. حدود چهل سال است که ایران نتوانسته است یک هواپیمای نو خریداری نماید.
تحریم‌های نفتی چه شد؟
اما خرید ایرباس شاید اولین اثر برجام در رفع قدیمی ترین تحریم های ظالمانه علیه کشور بود که عموم مردم توانستند مشاهده کنند در حالی که بسیاری از اثرات برجام در حوزه اقتصاد کلان به ظاهر قابل رویت نیست اما اثرات آنها در اقتصاد کشور را نمی توان نادیده گرفت.
پس از اجرایی شدن برجام، حدود ۱۵ یادداشت تفاهم بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت های بین المللی فعال در صنعت نفت جهان امضا شد و ایران از این فرصت برای دستیابی به بهترین طرح جامع توسعه برای توسعه میدان های نفت و گاز خود بهره برد.
صرفه‌جويي در هزينهها از مهمترين دستاوردهاي برجام بوده است بطوريكه در سالهاي تحريم، برخی کالاها چندبار سفارش داده ميشد وگاه کالای تقلبی به ايران مي دادند، آن هم با دو یا سه برابر ارزش واقعي كالاها؛ اما پس از برجام امكان خريد مستقيم از فروشنده اصلي فراهم شد.
توربين ها و دستگاه هاي توقيف شده صنعت نفت ايران در خارج از كشور، پس از اجراي برجام آزاد شد.
تاثیر برجام در صنعت آب و برق
بر اساس گزارشات وزارت نیرو در یک سال گذشته در مجموع ۲۳ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه آب و برق مصوب و اجرایی شده است که از این میان ۱۳.۲ میلیارد دلار موافقتنامه‌های اصولی و تفاهمنامه‌های اولیه بوده و ۱۰.۲ میلیارد دلار نیز اجرایی شده است که از مهمترین آن می توان به قرار داد شرکت آلمانی زیمنس با مپنا اشاره کرد. نکته قابل توجه در سرمایه گذاری های انجام شده در این مدت، حضور چشمگیر شرکت های اروپایی و آسیایی از جمله انگلستان فرانسه، ایتالیا، کره جنوبی، روسیه، چین و ژاپن است که اکثر آن نیز در حوزه برق صورت گرفته است.
علیرضا دائمی معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی وزارت نیرو با بیان اینکه در یک سال گذشته ده‌ها سرمایه گذار خارجی در زمینه انرژی های نو وارد کشور شدند گفت: در حال حاضر قراردادهای زیادی با شرکت های اروپایی و آسیایی منعقد شده است. ضمن اینکه شاهد ورود تجهیزات کم مصرف آب و برق و سیستم های گرمایشی و سرمایشی با کارایی بهتر به کشور هستیم.
اظهارات علیرضا دائمی در این خصوص در حالی است که تامین مالی اجرای طرح ها و سرمایه گذاری های مستقیم در سال های گذشته فقط از طریق شرکت های چینی انجام می شد، با این حال با لغو تحریم های هسته ای شرایط به گونه ای شده که دست ایران برای انتخاب کشورهای سرمایه گذار باز شده است. موضوعی که به گفته وزیر نیرو، در یک دهه گذشته به طور مطلق امکانپذیر نبود.
بانک‌ها مانع اصلی نمود اثرات اقتصادی برجام
برخی معتقدند برداشته شدن تحریم ها یعنی آغاز مبادلات بانکی و مالی اما زمانی که این مبادلات همچنان امکان پذیر نیست چرا از رفع تحریم ها حرف می‌زنید؟ طهماسب مظاهری معتقد است اقتصاد ایران به دلایل مختلفی نتوانسته است در حوزه روابط بانکی، شاهد شکوفایی لازم در دوره پسابرجام باشد.
از سه علتي كه اين كارشناس ارشد اقتصاد نام مي‌برد، دو مورد به داخل كشور باز مي‌گردد و يكي به خارج از ايران، آنچه وي بدعهدي امريكا مي‌داند. صرفه‌جويي بي‌مورد سيستم بانكي براي هماهنگ نشدن با استانداردهاي روز دنيا سبب شده است هزينه‌هاي بلندمدتي به ايران تحميل شود و حالا وقتي برجام اجرايي مي‌شود، روابط بانكي ايران با جهان، سامان نمي‌يابد چرا كه اتفاقات ديروز ما را از دستيابي به نتايج مثبت امروز باز مي‌دارد.
خبرآنلاین