اول دی‌ماه امسال موعد برپایی نمایشگاه آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر در برلین آلمان بود، اتفاقی که با دستور وزیر ارشاد متوقف شد و خسارت‌هایی را متوجه وجهه ایران در زمینه تعاملات فرهنگی در سطح بین‌المللی خواهد کرد.
طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده قرار بود، موزه هنرهای معاصر تهران بخشی از گنجینه‌اش را از مرزهای کشور خارج کند و در برلین و رم به‌نمایش بگذارد؛ خبری که رسانه‌ای شدن آن، واکنش‌های متفاوتی را در جامعه‌ی هنری درپی داشت. از واکنش‌های منفی برخی هنرمندان، کارشناسان و گالری‌دارها گرفته تا نگرانی‌هایی که درباره‌ی بازگشت سلامت آثار به کشور مطرح شد و این موضوع را در رسانه‌ها پررنگ کرد.
طبق اعلام قرار بود ۳۰ اثر خارجی و ۳۰ اثر ایرانی از گنجینه موزه هنرهای معاصر در این نمایشگاه‌ها به‌نمایش درآیند. تعداد زیاد این آثار و موضوع خارج شدن آن‌ها از مرز و همچنین ارائه نشدن آمار درست و دقیقی از این‌که دقیقا قرار است چه آثاری از کشور خارج شوند، نگرانی‌ها را بیشتر کرد و واکنش‌ها ادامه داشت.
قرار بود آثار از اول دی‌ماه به مدت سه‌ماه در برلین بمانند و چهارماه هم در رم ایتالیا به‌نمایش گذاشته شوند.
واکنش‌ها آن‌قدر ادامه داشت که وزیر امور خارجه جمهوری فدرال آلمان را هم به واکنش واداشت. فرانک والتر اشتاین در نامه‌ای به محمدجواد ظریف – وزیر امور خارجه ایران – نوشت که طبق قوانین آلمان، مانند آنچه در موزه معاصر تهران مرسوم است، برگه‌ی ضمانت برگشت آثار برای این گنجینه صادر و در آن تضمین می‌شود تمام آثار باید به موزه هنرهای معاصر تهران بازگردانده شود و تا هنگام بازگشت آثار، هیچ‌گونه شکایت دادگاهی برای تحویل، ضبط، توقیف و یا اقدامات اجرایی مجاز نیست. ایالت برلین، ضمانتی را به موزه هنرهای معاصر تهران ارسال کرده است و من می‌توانم به شما ضمانت دهم که از این طریق موزه هنرهای معاصر تهران همه ضمانت‌های لازم را در دست دارد. طبق توافق دو موزه، موزه‌های دولتی برلین از نظر امور اجرایی و تعمیرات آثار هنری، مسئول هستند.
مجید ملانوروزی – مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی و رییس موزه هنرهای معاصر – نیز در گفت‌وگوهای خود با رسانه‌ها، تاکید داشت که هیچ خطری متوجه آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر نمی‌شود و آن‌ها به سلامت به موزه برگردانده خواهند شد.
چند روز مانده به زمان فرستادن آثار برای برگزاری نمایشگاه در برلین آلمان، سیدرضا صالحی امیری که پس از علی جنتی کار خود را در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز کرده است، از توقف این پروژه برای بررسی‌های بیشتر خبر داد.
پس از او، مجید ملانوروزی و علی مرادخانی، معاون امور هنری وزیر ارشاد، اعلام کردند که تصمیم نهایی درباره این موضوع با دولت خواهد بود و آن‌ها تابع این تصمیم هستند. هرچند امیدوارانه اظهار کرده بودند که مشکل حل می‌شود و نمایشگاه برپا خواهد شد.
تا کنون پس از اظهار نظر وزیر ارشاد مبنی بر توقف ارسال آثار، هنوز هیچ اظهار نظر رسمی‌ای درباره‌ی روند پیگیری این موضوع منتشر نشده و آلمان‌ها که این روزها منتظر دیدن بخشی از آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر در برلین بودند، با بدقولی ایرانی‌ها مواجه شده‌اند.
رضا نامی – هنرمند و پژوهشگر – در گفت‌وگو با ایسنا درباره‌ی خسارت‌هایی که درپی لغو شدن نمایشگاه‌ها متوجه دو طرف می‌شود، اظهار کرد: این‌که ایران به‌دلیل لغو نمایش آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران در اروپا متحمل چه خسارت‌هایی مالی‌ای خواهد شد، به نوع قراردادی که بین دو طرف بسته شده، بستگی دارد؛ اگر در قرارداد یا تفاهم‌نامه به این موضوع اشاره شده باشد، احتمالا ایران باید خسارت‌هایی را به طرف مقابل پرداخت کند.
او ادامه داد: جدا از موضوع خسارت‌های مالی، لغو نمایشگاه آثار گنجینه موزه در برلین و رم از نظر حیثیتی کار درستی نیست و بار منفی دارد. این اتفاق لطمه‌هایی معنوی را متوجه ایران و فرهنگ و هنر آن خواهد کرد. در دنیای مترقی امروز خود فرهنگ‌ها این اجازه را به کسی نمی‌دهند که زیر قولش بزند. این اتفاق برای وجهه ایران در زمینه‌ی تعاملات فرهنگی در سطح بین‌المللی خوب نیست و هم برای کشور و هم موزه هنرهای معاصر بد می‌شود.
نامی همچنین بیان کرد: امیدواریم این مشکل با یک راه حل مناسب حل شود، چون به هر حال یک قولی فارغ از این‌که این تصمیم درست یا اشتباه بوده و من در این‌باره قضاوت نمی‌کنم، به طرف مقابل داده شده است. این موضوع بین دو کشور و دو دولت مطرح شده و برلین و رم برای نمایش آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر برنامه‌ریزی کرده‌اند و موزه‌های‌شان را برای موعد مقرر خالی گذاشته‌اند.
او ادامه داد: قطعا لغو شدن نمایشگاه‌ها خسارت‌هایی را متوجه آن‌ها خواهد کرد، چون به هر حال برنامه‌ریزی‌هایی انجام شده است و آن‌ها برای نمایش آثار ایران از قبل برنامه‌های‌شان را تنظیم کرده‌اند.
این پژوهشگر همچنین گفت: موضوع دیگر، مخاطبان و علاقه‌مندانی هستند که در جریان برگزاری نمایشگاه آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر در اروپا قرار گرفته بودند و قرار بود برای دیدن آثار به نمایشگاه بروند. این اتفاق برای آن‌ها سوال‌برانگیز خواهد بود که چرا نمایشگاه‌ها لغو شده و آثار گنجینه به‌نمایش درنخواهد آمد.
نامی افزود: بهتر است این کار با تعداد تابلوی کمتر و در محدوده‌ی کوچکتری به سرانجام برسد، چون برگزاری این نمایشگاه برای آلمان‌ها که موعد نمایشگاه‌شان فرا رسیده خیلی مهم است، اما ایتالیا هنوز فرصت دارد و می‌تواند برای تغییر برنامه‌هایش اقدام کند.
منبع: ایسنا