اندیشکده «بروکینگز» با انتشار گزارشی اشاره می‌کند که طرفداران جنبش حماس این روزها برهه زمانی دشواری را پشت سر می‌گذارند که آینده رهبری آن جنبش را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد.
مهمترین جنبش اسلامگرای سیاسی فلسطین و مسئول کنترل نوار غزه اکنون در مسیر انتخاب راهی تازه قرار گرفته است. اندیشکده «بروکینگز» با انتشار گزارشی اشاره می‌کند که طرفداران جنبش حماس این روزها برهه زمانی دشواری را پشت سر می‌گذارند که آینده رهبری آن جنبش را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد.
به گزارش آفتاب‌نیوز؛ این اندیشکده می‌نویسد: «خالد مشعل که در قطر مستقر است، گفته که نمی‌خواهد دوباره برای انتخابات درونی حماس نامزد شود؛ موضوعی که می‌تواند مسیر را برای حضور رقبای دیگر جدی‌تر سازد. حماس اکنون روابط به بن‌بست‌رسیده‌ای با رقیب اصلی سکولار خود یعنی جنبش فتح دارد. از سوی دیگر این گروه به دنبال پیدا کردن منابع مالی برای پاسخگویی به نیازهای مردم و پرداخت حقوق به کارمندان دولت است. همچنین موضع انتقادی مصر و عربستان سعودی در قبال آن گروه نیز دست حماس را بیش از پیش بسته است. برای بسیاری از حامیان حماس دوران پس از خالد مشعل دشوار است. او ۲۰ سال ستاره این گروه بوده است و از یک ترور موساد اسرائیل جان سالم به در برده و چهره‌ای اسطوره‌ای در میان هواداران حماس پیدا کرده است. در دوران رهبری او حماس سیاست قاطعانه‌ای در مقابله با اشغالگری اسرائیل داشت. او در سال ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ میلادی تصمیم استراتژیکی گرفت و دستور داد که به کارزار حملات انتحاری طرفداران آن گروه علیه اسرائیل پایان داده شود. علت این تصمیم‌گیری گلایه شهروندان عادی فلسطینی از اقدامات تلافی‌جویانه اسرائیلی‌ها علیه آنان بود. همچنین در آن دوره نشانه‌ای از احتمال باز شدن دریچه‌ای برای گفت‌وگو به منظور آتش‌بس وجود آمد.»
جنیش حماس برای نخستین‌بار پیروزی خیره‌کننده‌ای در غزه در انتخابات سال ۲۰۰۶-۲۰۰۵ میلادی داشت و برای اولین‌بار در شهرداری و سپس در انتخابات مجلس قانونگذاری فلسطین برنده شد.
اما جانشینان احتمالی خالد مشعل چه کسانی خواهند بود؟
اسماعیل هنیه پس از ترور شیخ یاسین بنیانگذار حماس و عبدالعزیز رنتیسی به چهره‌ای برجسته در درون آن جنبش تبدیل شد. او دستیار شخصی و فرد بسیار نزدیک به شیخ احمد یاسین بود و اغلب در کنار او دیده می‌شد. در انتخابات سال ۲۰۰۶ میلادی او نخست‌وزیر دولت حماس در غزه شد. هنیه و حامیان او خالد مشعل را مسئول مشکلات ایجاد شده در غزه می‌دانند. هنیه از حمایت عمومی قابل توجهی برخوردار است و گفته می‌شود که روابط بسیار نزدیکی با عزالدین قسام شاخه نظامی حماس دارد. فراتر از آن، او روابط بسیار خوبی با ایران داشته است. با این حال، بروکینگز اشاره می‌کند که او تجربه کمی در حوزه مسائل خاورمیانه دارد. این اندیشکده معتقد است که برخلاف آن‌چه که هواداران آرمانگرای حماس باور دارند که آن گروه باید تمام فلسطینیان را نمایندگی کند، در حالی‌که با انتخاب هنیه به مقام رهبری تازه حماس، تمرکز آن جبنش به احتمال زیاد بر روی نوار غزه خواهد بود.
رقیب دیگر اسماعیل هنیه موسی ابومرزوق است. او اگرچه اصالتا از غزه است اما جاه‌طلبی‌های بیشتری در مقایسه با هنیه دارد و خواستار گسترش فعالیت‌های حماس در دیگر مناطق فلسطینی است. او یکی از بینانگذاران کلیدی شاخه سیاسی حماس بوده است. او همچنین یکی از بازیگران قابل توجه در مذاکرات آشتی با فتح بوده است و به همین دلیل برای پایتخت‌های عربی و کشورهای حوزه خلیج فارس در زمینه رایزنی‌های دیپلماتیک شناخته شده‌تر است. برای کسانی که به اهمیت مصر برای آینده حماس باور دارند (به دلیل عبور از گذرگاه رفح و انتقال تجهیزات و آذوقه برای حماس از این مسیر) ابومروزق احتمالا گزینه ارجح است چرا که به خوبی توانسته روابط خود را با مقام‌های دولت مصر و سایر پایتخت‌های عربی را بهبود بخشد.
با این حال، خبرهایی منتشرشده درباره او و نقل‌قول‌های منتسب به او (اگرچه بعدا از سوی حماس تکذیب شد) نشان می‌دهند که موسی ابومرزوق گرایش چندان مثبتی نسبت به ایران به خصوص پس از بهار عربی و بحران سوریه ندارد. پیشتر، روزنامه سعودی «الشرق الاوسط» با انشتار گزارشی مدعی شده بود که ابومرزوق در مکالمه‌ای تلفنی ایران را متهم کرده که درباره حمایت از جنبش حماس دروغ گفته است. این موضوع سبب شد تا سایت «المانیتور» با انتشار گزارشی پس از آن اشاره کند که هیئتی اعزامی از سوی حماس به تهران با سردار سلیمانی دیدار کرده‌اند. این سایت مدعی شده بود که سردار سلیمانی در این نشست گفته بود:«ایران هیچ وقت دروغ نگفته است و دروغ نخواهد گفت. ما شما را تنها نمی‌گذاریم. هر زمان که بتوانیم تکنولوژی جدیدی برای شما ارسال کنیم، لحظه‌ای تردید نمی‌کنیم. این وظیفه ما است. هر کس که خلاف این مسئله را بگوید باید به یاد داشته باشد که همگان در مقابل خداوند قرار داریم.»
ابومرزوق همچنین در دفتر تازه حماس در قاهره، پنج سال پیش گفته بود که ایران از حماس خواسته بود تا موضع نزدیکتری نسبت به حکومت سوریه اتخاد کند اما حماس آن را در کرد. موسی ابومرزوق گفته بود ایران اگر می‌خواهد افکار عمومی اعراب را بر ضد خود نکند، بایستی دست از حمایت رژیم کنونی سوریه بکشد. این مقام ارشد حماس اضافه کرده است که مدت‌هاست موقعیت کنونی ایران در جهان عرب، «موقعیت مناسبی نیست.»
همچنین موضوع مکالمات او در حالی جدی‌تر شد که یکی از مقام‌های نظامی ایران به المانیتور گفته بود که ابومرزوق تلاش داشت تا با ارتباط گیری با تهران بتواند مقدمات سفر هیأت حماس از قاهره به دوحه را به تهران فراهم کند، اما ایرانی‌ها واکنش منفی نشان دادند و با وجود این که به هیأت حماس اجازه سفر دادند، اما به ابومرزوق اجازه ندادند. این مقام ایرانی می‌گوید: «اگر وی می‌خواست به تهران بیاید، باید عذرخواهی می‌کرد.»