ایران تا همین اواخر در لیست سیاه FATF قرار داشت، زیرا این گروه بر این باور بود که ایران فاقد ابزارها یا تمایل برای مقابله با پولشویی و تامین مالی اقدامات تروریستی است.
در تیر ماه امسال گروه ویژه اقدام مالی (FATF) بیانیه سه ماهه خود درباره کشورهای پرریسک و غیرعضو این گروه را منتشر کرد و در اقدامی که تا حدودی غیرمنتظره بود، از اعضایش خواست بکارگیری اقدامات متقابل علیه ایران را به مدت ۱۲ ماه معلق کنند. این گروه از سال ۲۰۰۸ از کشورهای عضو خواسته بود به منظور حمایت از سیستم مالی بین المللی در برابر ریسکهای پولشویی و فاینانس تروریسم که از جانب ایران وجود دارد، راست آزمایی و اقدامات متقابل علیه ایران به کار گیرند.
اقدامات متقابل FATF چیست؟
اقدامات متقابل فراتر از راستی آزمایی بوده و شامل پیاده سازی مکانیسمهای جامع گزارش دهی و مونیتورینگ، جلوگیری از تاسیس شعبه‌های محلی توسط ایران، محدود کردن روابط تجاری، ممنوعیت اشخاص ثالث در ایران از انجام الزامات راستی آزمایی مشتری، ملزم کردن بانکها به بازبینی و احتمالا بستن حسابهای مربوط و انجام حسابرسی‌های خارجی از موسسات مالی مستقر در ایران است. تشخیص اینکه چه اقدام متقابلی در پیش گرفته است، بر عهده کشورهای عضو FATF است. به عنوان مثال در آمریکا برای انجام تجارت با ایران ممنوعیت کامل وجود دارد اما در اتحادیه اروپا لغو تحریمها که تحت برنامه جامع اقدام مشترک معروف به برجام انجام شده است، انجام اقدامات متقابل و راستی آزمایی علیه ایران را محدود کرده‌اند.
چرا FATF اقدامات متقابل علیه ایران را به طور موقت معلق کرد؟
این گروه در بیانیه ماه ژوئن خود به تعهد سیاسی بالای ایران و پیشرفت اخیر این کشور در رسیدگی به کاستی‌های مربوط به اقدامات ضدپولشویی و فاینانس تروریسم اشاره کرد. ایران نیز برای بهبود قوانین ضدپولشویی و فاینانس تروریسم خود گامهایی برداشته است. به عنوان مثال شورای نگهبان اواخر سال گذشته لایحه مقابله با فاینانس تروریسم را تصویب کرد که تامین مالی اقدامات تروریستی را جرم اعلام می‌کند. گروه ویژه اقدام مالی همچنین به تمایل ایران برای پیوستن به گروه اوراسیا اشاره کرد که یک نهاد منطقه ای به سبک FATF است. طبق گزارش صندوق بین المللی پول از مشاوره فنی به ایران در دسامبر سال ۲۰۱۵، ایران خواستار ارزیابی صندوق بین المللی پول از قوانین و مقررات ضدپولشویی و مبارزه با تروریسم مالی این کشور است.
دستاوردهای حذف اقدامات متقابل چیست؟
تعلیق اقدامات متقابل علیه ایران در کوتاه مدت تاثیر قابل توجهی نخواهد داشت، اما مطمئنا مزایای اقتصادی که ایران از برنامه جامع اقدام مشترک انتظار دارد، در گرو بازگشت موفقیت آمیز به سیستم مالی جهانی است. اگر بانکها همچنان ایران را یک حوزه قضایی پرریسک به حساب بیاورند، ایران برای جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی به منظور بهبود اقتصاد با مشکل روبرو خواهد بود. البته دلیل عمده دشواری جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی، سیاست آمریکا در قبال ایران و تحریمهای مربوط به تروریسم آمریکا علیه ایران بوده است. با این همه نگاه بانکها به ایران به عنوان یک کشور پرریسک در حال تغییر است. ایران اکنون از نظر موقعیت سرمایه گذاری خارجی جدید در منطقه در رتبه سوم قرار دارد.
گروه ویژه اقدام مالی یا FATF با هدف مقابله با تهدیداتی که پولشویی برای سیستم بانکی بین المللی ایجاد می کند و اشاعه سیاستهایی به منظور ریشه کنی این تهدید، در سال ۱۹۸۹ از سوی گروه ۷ تشکیل شد. پس از حملات ۱۱ سپتامبر آمریکا، FATF مسئولیت طراحی استانداردهایی برای مبارزه علیه فاینانس تروریسم را برعهده گرفت تا کشورها را تشویق کند به رفع کمبودهای استراتژیکی بپردازند که ریسکهایی را متوجه سیستم مالی جهانی می کند.
پل اونیل، وزیر خزانه داری وقت آمریکا در آن زمان اظهار کرده بود:” FATF در موقعیت منحصری برای مقابله با چالشهای فاینانس تروریسم قرار دارد. هدف ما نباید کمتر از مختل کردن و حذف چارچوبهای مالی باشد که از تروریسم و اعمال منزجرکننده آن حمایت می کنند”.
کشورهایی که به استانداردهای FATF عمل نمی کنند، اقتصادشان تحت فشار قرار می گیرد و مبادلات با سیستمهای بانکی کشورهای جهان برای این کشورها دشوار و پرهزینه می شود. اگر کشورهایی که استانداردهای FATF را رعایت نکنند، تحت تحریمهای آمریکا قرار گیرند مشکلاتشان مضاعف می‌شود، زیرا عملا از سیستم مالی جهانی طرد شده و از میلیاردها دلار سرمایه گذاری محروم می‌شوند.
کوبا چگونه از لیست سیاه خارج شد؟
کوبا این مسئله را به خوبی می دانست. گروه ویژه اقدام مالی در سال ۲۰۱۴ تصمیم گرفت کوبا را از لیست سیاه خود خارج کند که این اقدام به منزله ابراز اعتماد جهانی به سیستم بانکی این کشور و تاییدکننده اقدامات کوبا در مقابله با پولشویی و فاینانس تروریسم بود.
این گروه در نشستی در پاریس از پیشرفتهای قابل توجه کوبا ابراز رضایت و اعلام کرد که این کشور در بهبود سیستم مبارزه با فاینانس تروریسم و ضدپولشویی پیشرفت کرده و در برنامه اقدام خود به شکل قابل توجهی به این مسئله پرداخته و عضو FATF در منطقه آمریکای لاتین شده است.
در گزارش این گروه عنوان شده بود کوبا با مجرمانه شناختن پولشویی و فاینانس تروریسم، تعیین روالی برای شناسایی و بلوکه کردن داراییهای تروریستها، الزامی کردن راستی آزمایی از مشتریان، تضمین عملکرد کارآمد واحد اطلاعات مالی و الزامی کردن گزارش مبادلات مشکوک، در این زمینه پیشرفتهایی کرده است.
منابع دیپلماتیک کوبا در آن زمان در گفت و گو با پرنسا لاتینا اظهار کرده بودند جلوگیری از پولشویی و فاینانس تروریسم یک اولویت برای دولت است که منابع قابل توجهی را به این امر اختصاص داده است.
منبع: ایسنا