نخستین نشانه چشم بستن بر پیش بینی های کارشناسی در باره بروز خشکسالی و ضرورت رعایت مصرف بهینه آب کشاورزی در مازندران در نخستین ماه فصل بهار با خالی ماندن بیش از ۴۰ درصدی ظرفیت آبگیری سدها خود نمائی کرده است .
استان مازندران در حالی نیمه اول سال آبی را به عنوان پربارش ترین نیمه سال پشت سر گذاشته است که گزارش های رسمی نه تنها حاکی از تشنگی شدید سدها ، بلکه خشکیدن تدریجی و بی جان شدن رودخانه هائی است که شالیکاران استان برای کشت برنج و دیگر محصولات آببر چشم امید به آنها دوخته اند.
اگر چه از سال ها پیش چشم دوختن به ابرهائی که بدون نزول رحمت می آیند و می روند دیگر چنگی برای کشاورزان مازندرانی به دل نمی زند ، اما اکنون داده های رسمی زنگ خطر را برای خالی شدن سفره های زیززمینی هم به صدا در آورده است .
مازندران با زراعت و محصولات رنگارنگ کشاورزی و باغی جان به تن دارد و این تنها ممر درآمد مردمانش در نبود صنایع و وابستگی شدید گردشگری به زیبائی های طبیعی ، تنها با آب و مصرف بهینه آن می تواند استمرار یابد ، موضوعی که سال ها همگان با بی توجهی و ذکر ‘ انشاالله گربه است ‘ از کنارش رد شدند تا خشکسالی اینگونه داشته های زندگیشیان را راهزنی کند.
** خالی ماندن ۴۸ درصدی ظرفیت سدها
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای مازندران با هشدار به کشاورزان در باره خطر کم آبی و ضرورت رعایت مصرف بهینه آن گفت که میزان آبگیری سدهای این خطه شمال کشور در سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۴۰ درصد کمتر است.
محمد ابراهیم یخکشی روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در ساری افزود : درحال حاضر حدود ۵۸ درصد از ظرفیت سدهای مازندران آبگیری شد و همچنان ۴۸ درصد از ظرفیت این مخازن آبی خالی است.
وی ظرفیت سدهای فعال مازندران را افزون بر ۳۵۰ میلیون متر مکعب اعلام کرد و اظهارداشت : در سال جاری تاکنون ۱۷۲ میلیون متر مکعب از ظرفیت این سدها پر شده است در حالی که سال پیش در این زمان سدهای مازندران ۲۸۲ میلیون متر مکعب آب داشتند.
مازندران ۲ سد بزرگ و ۶ سد کوچک دارد که در کنار رودخانه ها ، آببندان ها و چاههای مجاز و غیرمجاز ، آب مورد نیاز کشاورزان ۲۲ شهرستان را تامین می کنند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای مازندران گفت : طبق بررسی میدانی ، میزان آبگیری سدهای استان در سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۱۰ میلیون متر مکعب کمتر است.
** کاهش ذخیره آب های زیرزمینی
یخکشی همچنین از کاهش آب سفره های زیرزمینی استان خبر داد و اظهار داشت : در سال زراعی جاری که از ماه مهر پارسال آغاز شد تا نیمه اول فروردین ماه جاری میزان ذخایر آب زیرزمینی مازندران نیز نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵۰ میلیون متر مکعب کمتر شده است.
براساس مطالعات آب منطقه ای مازندران کاهش بارش ها در دهه های اخیر در این خطه شمال کشور به عنوان یکی از پرباران ترین استان های کشور باعث پایین رفتن حدود یک متری آب زیرزمینی شده است .
دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای مازندران هم سال گذشته اعلام کرده بود که دشت مازندران بویژه در مناطق شرق استان به خاطر اضافه برداشت از چاههای مجاز و حفر چاههای غیر مجاز در معرض تهدید جدی شوری آب قرار گرفته است.
در آن گزارش تاکید شده بود : یکی از پیامدهای ناشی از افت مستمر سطح آب زیرزمینی یا اضافه برداشت از چاهها ،شور شدن تدریجی آب زیرزمینی و پیشروی جبهه آب شور به طرف جبهه آب شیرین در مناطق ساحلی استان مازندران است که در دشت حسین آباد بهشهر رنگ واقعی به خود گرفت .
بر اساس گزارش شرکت آب منطقه ای مازندران ، ۸۲ هزار حلقه چاه در بخش های کشاورزی، صنعت، خدمات شهری و روستایی این استان وجود دارد که سالانه بیش از یک میلیارد مترمکعب از آنها برداشت می شود.
بیش از ۳۰ درصد این چاهها به گفته مسئولان این شرکت ، غیرمجاز هستند.
** کاهش ۴۵ درصدی روان آب
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای مازندران همچنین گفت که کاهش بارندگی در سال زراعی جاری ، دبی آب رودخانه های استان را به حدود ۴۵ درصد رسانده است.
یخشکی اضافه کرد : در مجموع در نیمه نخست سال زراعی جاری ، میزان بارش ها نیز برابر گزارش هواشناسی حدود ۱۴ درصد نسبت به مدت مشابه کاهش نشان می دهد.
طبق گزارش هواشناسی مازندران دمای هوا در این استان هم که بر تبخیر و کاهش راندمان بهره برداری از آب اثرگذار است ، در سال ۹۶ نسبت به سال ۹۵ حدود ۲٫۲ درجه گرم تر شد.
همچنین طبق این گزارش پیش بینی شده است که اگر چه بارش ها در فصل بهار امسال در فروردین ماه در حد نرمال خواهد بود ، ولی در ماههای اردیبهشت و خرداد که اوج کشت و کار برنج در مازندران است به پائین تر از حد نرمال می رسد.
** آب هائی که به هرز می رود
براساس آمارهای رسمی ، توان بالقوه آب مازندران در حد ۶ میلیارد و ۶۰۰میلیون مترمکعب است که از این مقدار چهار میلیارد و ۹۰۰میلیون مترمکعب آب های سطحی و بقیه آب های زیرزمینی است .
به طورمیانگین سالانه حدود یک میلیارد و ۵۵۰میلیون مترمکعب آب در بخش آب های سطحی و یک میلیارد و ۳۵۰میلیون مترمکعب در بخش آب زیرزمینی در مازندران بهره برداری می شود و بقیه آب سطحی طی سال به صورت هرز به دریا می ریزد.
مازندران ۴۶۰ هزار هکتار زمین کشاورزی دارد که حدود ۲۳۰ هزار هکتار از این اراضی زیر کشت برنج قرار می گیرد و این خطه شمال کشور به تنهایی ۴۰ درصد از نیاز برنج ایران را تامین می کند.
در شرایط فعلی ۸۰ درصد از آب کشاورزی مازندران از محل آب های سطحی و زیرزمینی و ۲۰ درصد بقیه از سدها و آببندان ها تامین می شود.
بخش کشاورزی طبق آمار افزون بر ۸۵ درصد آب تولیدی این خطه شمال کشور را مصرف می کند .
در سال گذشته به دلیل تنش کم آبی حدود ۱۷ هزار هکتار از شالیزارهای مازندران زیر کشت نرفت و امسال هم تاکنون دستکم به مالکان ۱۰ هزار هکتار هشدار داده شد تا شالیزارهای خود را به کشت جایگزین اختصاص دهند./ایرنا