وقتی این روزها وارد استان های شمالی می شوید و به ویژه از جاده های سرسبز مازندران عبور می کنید، دود غلیظ ناشی از سوزاندن کاه شالی، لحظه ای افق دید را کور و تنفس در این فضا را مشکل ساز می کند.
عوامل آلودگی های آب و هوایی در مازندران به یک و ۲مورد خلاصه نمی شود و این بار در کنار استفاده بی رویه از انواع سموم کشاورزی ، شیرابه های زباله ها ، ورود فاضلاب صنعتی و تولیدی به رودخانه ها ،سواحل دریای خزر و جنگل ها ، این بار آلودگی دود ناشی از سواندن کاه شالی نیز هر سال در حال گسترش است.
اولین خسارت ملموس و لحظه ای به آتش کشیده شدن کاه شالی در مزارع استان مازندران به ویژه در کنار جاده ها ، کور شدن دید افقی رانندگان و بند آمدن لحظه ای تنفس مردم بومی و نیز مسافران و گردشگران است.
هر چند مقوله آتش زدن کاه و کلش شالی برنج در چند سال اخیر و تبعات ان بر محیط زیست با نگاه های متفاوت کارشناسی توسط خبرنگاران ایرنای دفتر ساری به رشته تحریر در آمده است، اما این موضوع همچنان مورد بی توجهی کشاورزان قرار می گیرد.
در ۲ سال اخیر با گسترش انجام کشت دوباره برنج، شالیکاران با هدف انجام سریع شخم و شیار ، تنها و سریعترین روش خارج کردن کاه شالی از زمین ،آتش زدن را انتخاب می کنند که این امر علاوه برتبعات منفی بر روی اراضی شالیزاری ،الودگی شدید محیط زیست ، تیره و تار شدن اسمان ، نفس کشیدن را نیز سخت و برای پیران و کودکان تشدید کننده بسیاری از بیماریها است.
امسال حدود ۳۵هزار هکتار از زمین های شالیزاری مازندران دوباره نشا کاری و حدود ۶۰هزار هکتار نیز به روش رتون ( پرورش ساقه شالی ) زیر کشت رفته است .
**خسارت های زیست محیطی آتش زدن کاه شالی به زمین کشاورزی
کارشناسان کشاورزی می گویند ،سوزاندن کاه وکلش بعد از برداشت شالی، میکرواورگانیزم و مواد آلی خاک را از بین می برد، آلودگی زیست محیطی هوایی داشته و به حاصلخیزی خاک نیز صدمه جدی وارد می کند.
بر اساس بررسی های کارشناسان جهاد کشاورزی به طور متوسط از هر هزار متر مربع زمین شالیزاری بیش از ۸۰ بسته کاه ۲۰ کیلویی تولید می شود .
در سال های گذشته که دامداری کوچک یک تا سه راسی در بیش از ۸۰ تا ۹۰ درصد خانواده های روستایی رونق داشته است، تمام کاه شالی جمع آوری و جنبه اقتصادی خوبی داشته است ،اما با گسترش و مقرون به صرفه تر شدن کشت دوم برنج و از طرفی با از بین رفتن دامداری سنتی ،شالیکاران به جنبه اقتصادی کاه بی توجهی کرده و آن را آتش می زنند تا زودتر زمین را به کشت دوم برسانند.
عزیزالله شهیدی فر معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا از کشاورزان برنجکار استان خواست تا برای حفظ مواد آلی خاک ،از آتش زدن بقایای ساقه ، کاه و کلش شالی برنج در شالیزارها خودداری کنند.
وی افزود: برغم این که در باره آتش نزدن کاه و بقایای ساقه شالی هر سال به اندازه کافی اطلاع رسانی می شود ، اما باز هم شاهد آتش سوزی در شالیزارها پس از برداشت برنج هستیم.
وی با تاکید بر این نکته که سوزاندن بقایای ساقه و کاه در شالیزارها سبب از بین رفتن مواد آلی خاک می شود ، از کشاورزان خواست تا کاه و کلش باقی مانده در شالیزارها را بسته بندی و برای استفاده بعدی از آنجا خارج کنند.
به گزارش ایرنا، هر چند در چند سال اخیر بسته بندی کاه شالی به صورت مکانیزه تا حدودی جا افتاده است ،اما هنوز بسیاری از شالیکاران کاه خود را به آتش می کشند.
البته بر اساس نظر کارشناسان خارج کردن کاه شالی از اراضی شالیزاری برای اینکه مامنی برای آفت برنج از جمله کرم ساقه خوار نشود ،ضروری است اما سوزاندن ،سبب از بین بردن خاک می شود.
یکی از دلایل آتش زدن بقایای ساقه شالی برنج در مازندران اعتقاد شالیکاران به از بین بردن آفات برنج به ویژه کرم ساقه خوار است ، در حالیکه کارشناسان شخم زمستانه و آب تخت کردن زودهنگام را از مهمترین راهکارهای از بین رفتن آفات در مزارع برنج توصیه می کنند.
**بی توجهی به حفظ آب ،خاک و هوای مازندران خسارت به نسل آینده است
سید محمد رضوی مدیر کل هواشناسی مازندران در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت :بر اساس علم فیزیک هیچ چیزی در جو هوا از بین نمی رود و دود غلیظ ناشی از سوزاندن کاه شالی نیز در دراز مدت بر شرایط آب و هوایی استان تاثیر گذار خواهد بود.
وی با بیان اینکه آلودگی های ناشی از هر گونه آتش سوزی و یا مایعاتی که در قالب بخار و دود در اثر سوزاندن انواع انرژی به هوا می رود در جو باقی می ماند و هر یک سبب تغییرات آب و هوایی در درازمدت می شود، توضیح داد: بی توجهی شالیکاران به این مقوله نیز سبب می شود ،دودش در آینده به فردای فرزندانمان برگشت کند.
وی تصریح کرد: هر گونه بی توجهی زیست محیطی به آب ،خاک و هوای استان مازندران صدمه زدن به نسل آینده ملت ایران به ویژه فرزندان این خطه از کشورمان است.
به گفته کارشناسان کشاورزی نیاز است تا با اطلاع رسانی به موقع در فصل تابستان از سوی سازمان جهاد کشاورزی در مورد ارزش اقتصادی کاه و نتایج منفی سوزاندن آن بر محیط زیست و زمین شالیزاری اقدام اساسی برای تغییر روش فعلی صورت گیرد .
در حال حاضر ۷۰ درصد از ۲۱۳هزار هکتار زمین های شالیزاری مازندران که امسال زیر کشت اول نشا رفت، برداشت شده است.
مازندران با تولید حدود ۹۵۰هزار تن برنج سفید ، ۴۲درصد برنج مورد نیاز کشور را تامین می کند.