اقتصاد ایران در فضای پسابرجام فرصت های خود را به سرمایه گذاران خارجی می نمایاند و برداشته شدن تحریم ها به منزله رفع چالش هایی است که طی چند سال گذشته راه را بر جذب این سرمایه ها بسته بود. رسانه های خارجی طی هفته های گذشته گزارش هایی را در این مورد منتشر ساختند.
پس از اجرای توافق هسته ای میان ایران و گروه ۱+۵ در یک سال گذشته، روابط اقتصادی ایران و کشورهای جهان به ویژه با شریکان اروپایی ها دگرگون شد. تا پیش از این، حجم روابط تجاری و اقتصادی ایران با کشورهای دیگر رو به کاهش بود و می رفت تا با فشار تحریم ها این میزان به سوی صفر میل کند. برجام در این شرایط تحریم های گسترده پیش روی ایران را فروریخت و موجب پویایی روابط و همکاری های خارجی کشورمان شد.
طی دوره تحول در روابط خارجی ایران که از زمان روی کار آمدن دولت یازدهم کلید خورد و با توافق هسته ای و اجرای برجام شتابنده شد، دستاوردهای گوناگونی در عرصه اقتصادی حاصل آمد که در زمره آن می توان به رشد سرمایه گذاری خارجی در کشور اشاره کرد.
در این ارتباط تارنمای «ریسرچ اند مارکت» (Research and Markets) روز دوشنبه ۲۳ ژانویه (چهارم بهمن ماه) به بررسی و پیش بینی وضعیت سرمایه گذاری در ایران پرداخت و نوشت که با پایان تحریم های اتحادیه اروپا علیه ایران روند همکاری دوطرف رو به گسترش نهاده است. بنا بر اعلام این تارنما ایران از جمله مناطق نوظهوری است که در سال های آینده با حجم روبه افزایش سرمایه گذاری خارجی روبرو می شود. این گزارش در ادامه به نگاه دیگر رسانه ها به وضعیت سرمایه گذاری در ایران می پردازد.
*** جهش ایران در رده بندی جذب سرمایه خارجی در خاورمیانه
تارنمای «المانیتور» تابستان گذشته در گزارشی مفصل به نقل از روزنامه «فایننشال تایمز» عنوان کرد که در دوره تحریم ها میزان سرمایه گذاری ها در ایران به شدت کاهش یافت و ایران در منطقه در بین ۱۴ کشور از نظر جذب سرمایه دوازدهم شد. با اجرای توافق هسته ای به تدریج سرمایه های خارجی به سوی ایران روانه شدند و شرایط کشور به سمت عادی شدن حرکت کرد. سال گذشته ایران توانست رتبه دوم را در میان کشورهای خاورمیانه در زمینه جذب سرمایه گذاری کسب کند.
در ادامه این گزارش آمده است، «بانک جهانی» میزان رشد اقتصادی ایران را در سال های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ به طور میانگین ۴٫۶ درصد پیش بینی کرد. کارشناسان بانک جهانی بر این باورند این آمار به میزان سرمایه گذاری خارجی وابسته است و در صورت جذب سرمایه گذاری های بیشتر، میزان رشد در سال های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ بیشتر هم خواهد شد. برپایه این ارزیابی، با توجه به افزایش فروش نفت و درآمدهای غیرنفتی، مازاد تجاری کنونی افزایش می یابد به همین دلیل هزینه های تجاری کمتر و مصرف داخلی ایران بیشتر خواهد شد.
*** بنگاه های آلمانی و اسپانیایی در صدر سرمایه گذاران در ایران
اگرچه آمار دقیق و جزیی از میزان و مبدا سرمایه گذاری های تازه در ایران منتشر نشده اما برخی رسانه های جهان بررسی هایی را در این خصوص صورت داده اند. تارنمای روزنامه «آذرنیوز» روز جمعه ششم ژانویه (۱۷دی) نوشت که شرکت های سرمایه گذاری اسپانیایی به سوی ایران روانه شده اند. در فهرست بازرگانان سرمایه گذار در ایران، تجار اسپانیا در سال مالی دسامبر۲۰۱۵ تا دسامبر۲۰۱۶ در صدر قرار گرفته اند. در این دوره زمانی اسپانیایی ها ۳٫۲ میلیارد دلار در ایران سرمایه گذاری کردند. پس از آن ها نیز تاجران آلمانی ۲٫۹ میلیارد دلار در ایران سرمایه گذاری داشتند. در حالی که سرمایه گذاری اسپانیایی ها محدود به چند پروژه بود، آلمانی ها منابع خود را در ۱۷ پروژه سرمایه گذاری کردند.
بر پایه این گزارش، ایران با جذب ۱۱٫۸ میلیارد دلار در ۱۱۳ پروژه از نظر جذب سرمایه پس از عربستان سعودی در رتبه دوم کشورهای خاورمیانه قرار گرفته است.
تارنمای «ترند» آذربایجان هم روز پنجم ژانویه در گزارشی آورد که ایران در یک سال ۱۲ میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی را جذب کرده است. این سرمایه گذاری های تصویب شده از سوی بازرگانان ده ها کشور همچون اسپانیا، آلمان، چین، فرانسه، امارات، ونزوئلا، انگلیس و … در بیشتر از ۱۰۰ پروژه صورت گرفته است.
*** اقتصاد ایران؛ عرصه ای سودآور برای سرمایه گذاری
کارشناسان اقتصاد بین الملل، ایران را سرزمینی پرظرفیت و سودآور برای سرمایه گذاری توصیف می کنند. یکی از این عرصه ها، بخش علم و فناوری و شرکت های دانش بنیان است. تارنمای «نشریه تجارت جهانی» (Global Trade Mag) هشتم دی ماه نوشت اکنون علم و فناوری بیشتر از نفت و گاز می تواند باعث رشد و توسعه شود. بنابراین نوآوری های در این حوزه موجب رقابت شدید کشورها شده است.
براساس آمار «آنکتاد» (کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل) ایران از جمله کشورهایی است که در سال های گذشته سریعترین رشد را در افزایش تولیدات علمی داشته و خود را از رتبه ۳۴ جهان تا مقام شانزدهم بالا برده است. در سال گذشته در ایران بیشتر از ۲۷۰۰ شرکت دانش بنیان به ارزش بیشتر از ۶٫۶ میلیارد دلار فعالیت داشتند.
تارنمای «شبکه مالی» (Financial Network) نوزدهم دی نوشت به باور کارشناسان، ایران توانایی جذب بیشتر از ۲۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری را دارد. یکی از مدرسان دانشگاه «دوسلدورف» آلمان صنایع معدنی، زیست محیطی و انرژی های تجدیدپذیر را برای سرمایه گذاری در ایران مناسب دانسته است. به اعتقاد «فریدون بداغی» ایران نیازی به سرمایه گذاری در حوزه های نفت و گاز یا خودروسازی ندارد و درعوض حوزه های بسیار زیادی هستند که می توانند سرمایه های داخلی و خارجی را جلب کنند و بازده مالی خوبی داشته باشند.
این مدرس دانشگاه شرایط ایران را با دیگر کشورهای خاورمیانه متفاوت دانست و گفت که ایران بهشتی امن در منطقه است. سرمایه گذاران به دنبال محیطی امن هستند و ایران مکان مناسبی برای آن ها است.
تارنمای «تجارت عربی» (Trade Arabia) نیز چند روز پیش نوشت که بخش صنعت و معدن ایران بیشتر از ۸٫۵ میلیارد دلار سرمایه گذاری را جذب کرده است. این میزان سرمایه گذاری در بیشتر از ۱۷۰ صنعت صورت گرفت که بیشتر از ۸۰ مورد آن ها به نتیجه رسیده است. بیش از ۵٫۵ میلیارد دلار از این سرمایه گذاری ها در یک سال گذشته و پس از توافق هسته ای صورت گرفت.
*** رقابت شرکت های نفتی برای بازگشت به همکاری پرسود با ایران
از جمله حوزه های پر جاذبه برای سرمایه گذاران، صنعت نفت و گاز ایران است. با توجه به برآوردها از نیاز ایران به سرمایه گذاری چند صد میلیارد دلاری، بسیاری از بنگاه های اقتصادی برای ورود سریعتر به ایران با هم رقابت دارند.
تارنمای روزنامه «ژاپن تایمز» روز چهارم ژانویه (۱۵دی) از تلاش شرکت «اینپکس» این کشور برای سرمایه گذاری در بخش نفت و گاز ایران خبر داد و نوشت این شرکت برای توسعه میدان گازی آزادگان سرگرم گفت وگو با ایران است. اینپکس در سال ۲۰۱۰ میلادی سهم ۷۵ درصدی را از توسعه میدان گازی آزادگان در اختیار داشت اما با فشارها و تحریم های ایالات متحده مجبور به ترک ایران شد.
این روزنامه نوشت اینپکس در راه توافق با ایران با چهار رقیب جدی روبرو خواهد بود؛ شرکت های «توتال فرانسه»، «رویال داچ شل»، «پتروناس» و «سی.ان.پی.سی» چین از دیگر بنگاه هایی هستند که به دنبال افزایش سرمایه گذاری در این حوزه گازی هستند. این شرکت ها امیدوار هستند تا در دوره سه ماهه نخست سال ۲۰۱۷ قرارداد نهایی را با ایران امضا کنند. حوزه نفتی کارون ارزشی نزدیک به ۲۵ میلیارد دلار و ذخیره ۶۷ میلیارد بشکه ای از نفت خام دارد. تاکنون نزدیک به ۹ میلیارد دلار در این منطقه سرمایه گذاری شده است.
دیگر شرکت های بزرگ نیز برای ورود به ایران برنامه ریزی کرده اند. تارنمای «اویل پرایس» (Oil Price) که به خبررسانی در حوزه انرژی می پردازد نوامبر ۲۰۱۶ (آبان ماه) عنوان داشت که شرکت توتال فرانسه نخستین شرکت بزرگ نفتی است که برای سرمایه گذاری به ایران بازگشته است. این شرکت فرانسوی برای توسعه فاز ۱۱ میدان گازی پارس جنوبی با شرکت های پتروپارس ایران و سی.ان.پی.سی چین همکاری می کند. توتال اعلام کرد در نخستین مرحله مبلغ ۲ میلیارد دلار در این فاز سرمایه گذاری می کند.
تارنمای «اینوستوپدیا» نیز در گزارشی (Investopedia) شرکت نفتی «رویال داچ شل» را دومین شرکت بزرگ جهان دانست که برای بازگشت به حوزه های نفت و گاز ایران آماده می شود. گفته شده این شرکت خواستار سرمایه گذاری و فعالیت در ۲ حوزه نفتی و یک حوزه گازی ایران شده است.
تارنمای خبرگزاری روسی «تاس» نیز ماه گذشته میلادی اعلام کرد شرکت های روسی «گازپروم»، «روسنفت»، «روزتی» و «نواتک» ازجمله شرکت هایی هستند که برای سرمایه گذاری در ایران آماده شده اند. بنا بر اعلام تاس روس ها برای سرمایه گذاری ۳۵ تا ۴۰ میلیارد دلاری در ایران طی ۱۰ سال آمادگی دارند./ ایرنا