نگاهی نو به محرم با احترام به حقوق شهروندی در آیین های دینی

هر ساله، با ورود به ماه محرم و پیش از آن، شهرها و روستاها سرشار از نمادها و نشانهای سیاه و علامت هایی نمادین می گردد که بوی و نوای محرم را در ذهن و نگاه شهروندان و مردم طنین انداز می کند. روند فزایندۀ تشکیل و راه اندازی هیات های مختلف عزاداری در کوچه و خیابان و حرکت روزانه و شبانه آنها در سطح شهر و معابر ، ایجاد ترافیک و آلودگی های صوتی و زیست محیطی، انباشت زباله های متعدد و فراوان ناشی از مصرف مواد غذایی و نذری و تحمیل عملی و عینی جمع آوری آنها بر دوش پینه بستۀ پاک بانان و رُفتگران خادم و کوشندۀ شهری و نیز کم رنگ بودنِ روشنگری نسبت به اساس و مبانی اهداف و فلسفه قیام عاشورا و کربلای معلی؛ زمینۀ تکرار فرایند روند مزبور را در هر سال فراهم آورده و آنرا تا آستانۀ ماه بعدی نیز با خود به همراه خواهد داشت. ضمن احترام به تمامی باورهای و آیین های عزاداری مردم و شهروندان محترم- آیا نمی توان، درس های دیگری از محرم و عاشورا گرفت؟ و به ترتیب متفاوت و جدیدی در مقام ” نذر محرم و حسینی” برآمد که هم با اهداف آن بیشتر سازگار باشد و هم ، همسو با آموزه های اخلاقی، ادبی، فرهنگی و شرعی قرار گیرد؟ و بیش از پیش، حسین(ع) را نماد آدمیت و شرافت در محرم دید و یافت و بدان باور داشت و در کار وزندگی و فعالیت های حرفه ای و اجتماعی خویش بدان تاسی کرد؟

حسین(ع) ؛ نماد آدمیت و شرافت :
حسین(ع)، وارث آدم و نماد آدمیت و شرافت هست. هر گونه تاسی به وی و قیام سیدالشهداء، ضروری است؛ همسو با آن و همگام با آموزه های اخلاقی و انسانی مربوط بدان باشد و هر گونه نقض حقوق مردم و شهروندان و ایذاء و اذیت احتمالی آنها و بیماران و کهنسالان به بهانه برگزاری مراسم آئینی و مذهبی، در تعارض با آموزه های مزبور و رسالت حسینی خواهد بود. شایسته است؛ با بازبینی در مراسم ها و نحوۀ برگزاری آیین های محرم و پرهیز از هر گونه افراط و تفریط احتمالی و سلب آسایش و آرامش مردم و شهروندان و نیز رعایت موازین حقوقی و قانونی مربوطه، با نگاهی متفاوت و جدید، در مقام همسویی هر چه بیشتر با آموزه های انسانی و ایمانی حسینی بوده و بدان تاسی کرد. از اینرو، بایسته است؛ در محرم، حسینی بوده و پس از آن نیز حسینی بمانیم و اینگونه ؛ نذر نمائیم :

1- ” نذر صداقت” : باور به اندیشه، راستی و درستی و احترام به عقیده هم و دیگران را همیشه و همواره، پیش روی خویش نمائیم…
2- ” نذر اصالت” : از مصلحت اندیشی و فرصت طلبی های فردی،گروهی، سیاسی و جناحی به زیان دیگران پرهیز نموده و همواره،حق و حقیقت را محور اندیشه و نگاه خویش سازیم…
3- ” نذر وثاقت”: از هر گونه فریب، تدلیس، تزویر و ریا و استفاده ابزاری از دین و عقاید مردم و دیگران خودداری کرده و با پرهیز از خرافه پرستی و نیز مطالعه و آگاهی نسبت به باورها و اعتقادات خویش، وثاقت و اطمینان بخشی درستی بدانها بخشیم…
4- ” نذر حرمت ” : از هر گونه تفتیش عقاید و تحریم عقاید دیگران و همگان و تعرض به حریم خصوصی، خانوادگی و اجتماعی آنها خودداری کرده و به حقوق و باورهای یکدیگر و مردم، احترام بگذاریم…
5- ” نذر عزّت ” : در مقام نکوداشت شان خانواده و پاسداشت مقام نیاکان و بزرگان خود از هیچ گونه احترام و اقدامی کوتاهی ننمائیم…
6- ” نذر  مساوات” : با احترام به تساوی و برابر حقوق مردم و مسئولان و باور عینی و عملی به حقوق دیگران، آنرا در اندیشه، گفتار و کردار خویش در هر سال رعایت نماید…
7- ” نذر عدالت” : ضمن نفی هر گونه ظلم و بی عدالتی و دوری از کلیۀ اشکال حق کشی، بهره کشی و نابرابری و نیز مبارزه مستمر با استبداد، بیداد و بیدادگری، در مقام تحقق عدالت و عدل نسبت به خود، دیگران و جامعه و جهان و توسعه و گسترش ” دادآفرینی و دادگری و نظام دادرسی عادلانه ” و مستمر در آن در طول هر سال برآئیم….
8- ” نذر طبیعت ” : ضمن باور به ” محیط زیست بعنوان میراث مشترک بشریت”، با احترام به شان انسان و طبعیت؛ از هر گونه بی احترامی و تعرض نسبت بدانها خودداری کرده و در مقام حفظ مستمرحقوق آنها از هر حیث و جهت و در هر زمان و مکانی برآئیم…
9- ” نذر اندیشه “ : شور و ماتم حسینی را به شعور و اندیشه حسینی نموده و به جای نالیدن و غم و آه، در مقام بالیدن، آگاه ساختن کودکان، نوجوانان و شهروندان و نیز روشنگری و هدایتِ درست مبانی و اهداف عاشورا و قیام کربلا باشیم…
10- ” نذر حقیقت ” : از هر گونه حق کشی و تضییع حقوق مردم و جامعه قویاً، پرهیز کرده و حق خواهی و حق جویی مستمر و مکرر را پیشه کار و زندگی خویش نمائیم و جز به حقیقت، عمل ننموده و در مقام قلب واقعیت و تضییع حقیقت، به هر شکل و نوعی برنیاییم…
11- ” نذر کاشت و طبیعت “ : به جای نذر آش و ماش و چلو پلوهای عمه و داداش، در مقام نذر کاشت درخت و گسترش فضای سبز و حفظ حقوق محیط زیست و حقوق حیوانات در طول هر سال برآئیم…

12- ” نذر حمایت از انسان” : به جای نذر غذا و خوراکی های متعدد در هر سال- نذر آموزش و سرپرستی دانش آموزان و کودکان بی بضاعت و بی سرپرست و بدسرپرست را در طی ایام تحصیل آنها در مدارس و دانشگاهها نمائیم…
13- ” نذر حمایت از طبیعت “: به جای کشتن گاو و گوسفند ، در مقام حمایت از حیوانات در معرض خطر و انقراض و گونه های جانوری و گیاهی در شُرف تخریب و نابودی در هر سال اقدام کرده و در جهت هدایت مردم و شهروندان نسبت به حفظ حقوق حیوانات و محیط زیست عمل نمائیم…
14- “ نذر آگاهی و دانایی” : به جای تاسیس و راه اندازی چادرها و هیاتها بر سر هر کوچه و خیابان و سلب آسایش و آرامش احتمالی مردم، شهروندان و بیماران با ضرورت هدایت و تمرکز مراسم آئینی محرم در مساجد و تکایا و حسینه های متمرکز و مربوطه ؛ در مقام راه اندازی و تجهیز یک کتابخانه و برخوردار از کتب و منابع متعدد برای افزایش آگاهی آنها و فرزندانشان در هر محل و کوچه برآئیم.
15- ” نذر طبابت و سلامت ” : پزشکان محترم در محرم و پس از آن نسبت به ادای نذر و نیات خویش با درمان رایگان کودکان و بیماران مستمند و نیازمند برآیند و تجارب حرفه ای و آموزه های علمی خویش را به دانشجویان پزشکی و نوآموزان طبابت، صادقانه و مسئولانه منتقل کنند و در جهت تلاش برای بهبود و ارتقای وضعیت سلامت و بهداشت عمومی مردم در طول هر سال اقدام نمایند.
16- ” نذر وکالت و معاضدت” : حقوقدانان و وکلای محترم دادگستری در مقام ادای نذر خویش با آموزش و تربیت همه جانبۀ کارآموزان وکالت و هدایت دانشجویان حقوقی و انتقال تجارب حرفه ای و آموزه های صنفی خویش در طول هر سال، برای لااقل 10 نفر از آنها برآیند و آنها را با راستی و درستی و ” فرهنگ حقوق شهروندی و وکالت و دفاع از حقیقت و عدالت” ، در عمل آشنا سازند و از معاضدت و ارائه خدمات حقوقی رایگان نسبت به موکلین بی بضاعت و مستمند در راه استیفای حقوق آنها مضایقه نکنند و “دادگری در اندیشه، گفتار و کردار” خویش را پیشه راه عدالت خواهی خویش نموده و شرافت حرفه ای خود را وثیقۀ سوگند اتیانی خویش در راه دفاع از حقیقت و عدالت نمایند..
17- ” نذر سعادت” : از هر گونه افراط و تفریط و اسراف به هر شکل و نوعی خودداری کرده و موجبات سلامت و سعادت کودکان و نوجوانان و جوانان خویش را در راه تحصیل، زندگی، کار و تشکیل آتی خانواده نسبت به آنها و نیز پیشگیری و جلوگیری از افزایش فساد و فحشاء و تن فروشی در جامعه و بزهکاری احتمالی در آنرا، با ادای ” نذر سعادت برای فرزندان ایرانی” فراهم آوریم…
18- ” نذر خدمت و رسالت ” : هر کسی و در هر لباس و مقام و هر شغل و صنفی ، با خود و خدای خویش عهد بندد و در مقام نذر خدمت و رسالت حرفه ای صادقانه و مسئولانه نسبت به همنوعان خویش، به هر شکل و نوعی در طول هر سال برآید و نسبت به سرنوشت مردم و دیگران، هیچ گاه، بی تفاوت و بی مسئولیت نباشند.
19- ” نذر آدمیت” : با تاسی از شعر معروف سعدی؛ نگاه انسانی و توجه به سرنوشت آدمی و آدمیت در اندیشه و عمل هر شخص و خانواده در هر سال ، در اولویت قرار گرفته و در مقام ادای ” نذر آدمیت” در تمامی شئون انسانی، ایمانی، زندگی و اجتماعی خود و دیگران باشیم.
20- “ نذر رفاقت ” : همگی بر آن باشیم که نسبت به وضعیت و سرنوشت کودکان، نوجوانان، جوانان،زنان، مردان، نیازمندان،معلولان، سالمندان و کهنسالان، بی تفاوت نبوده و با نگاهی دوستانه و مسئولانه نسبت به وضعیت و سرنوشت آنها و تلاش برای بهبود سلامت، سعادت توام با آرامش و آسایش آننها، در راستای حفظ و ارتقاء حقوق آنان، در طول هر سال برآئیم.
21- ” نذر نظافت” : به جای تولید هزاران تن زباله و بازمانده های پُخت و پخش غذاهای نذری در شهر و روستا و نیز به جای تخریب بی رویه طبیعت و محیط زیست و انباشت زباله و آلودگی های محیطی؛ خود ” نگهبان طبیعیت” در جهت حفظ و نکوداشت و نظافت مستمر آن در کوچه و خیابان و بیابان و در هر محفل و منزلی باشیم و هر ساله در مقام ادای آن نذر با ” کاشت نهال و درخت ” نیز به طور مستمر اقدام نمائیم.

22- ” نذر شرافت ” : هیچگاه و هیچ زمان و مکانی، از شرافت انسانی و ایمانی خویش عدول نکرده و سودجویی و منفعت طلبی های متعارف را پیش روی خود نسازیم و آنرا، آئین هستی و راستی اندیشه و عمل و کارکرد خویش نسبت به خود و دیگران در طول هر سال نمائیم…
23– ” نذر شفافیت” : کار و خدمت هر شخص و شهروندی مبتنی بر شفافیت در ایفاء و ارائه مسئولیت حرفه ای و صنفی وی و نیز نسبت به خانواده و اطرافیانش باشد و آنرا در اندیشه و عمل خود، در طول هر سال ، رعایت نماید.
24- ” نذر مسئولیت” : هر یک از مردم و شهروندان و مقامات و مسئولان در هر شغل و مقامی نسبت به ادای ” نذر مسئولیت” صادقانه و مسئولانه نسبت به شان و جایگاه شغلی و صنفی و دولتی خویش در هر سال برآمده و نسبت بدان بی تفاوت و بی مسئولیت نباشد و خدمت به مردم و شهروندان را ” میراثی امانی” نزد خویش برای ایفای مسئولیت و مدیریت خود بداند و پذیرای مسئولیت خویش نسبت به هر گفتار، کردار و اقدامی در لباس خدمت و مدیریت در هر سال باشد.
25- ” نذر اسارت “ : هر شهروند ایرانی در محرم تصمیم گرفته و با خود نذر نماید در طول هر سال، موجبات رهایی و رفع اسارت یک یا چند زندانی ایرانی در بند در ایران و خارج از آن را با حمایت مالی، قلمی، قدمی، رسانه ای، حرفه ای، قانونی خویش فراهم آورده و زمینه بازگشت زندانیان دربند آن را به آغوش خانواده های چشم براه آنها سبب گردد.
26- ” نذر شفاعت/شفائت “ : هر شخص و مقامی در هر لباسی نسبت به تهیه و تامین و تجهیز مراکز درمانی و تسهیل در روند پزشکی و درمانی بیماران نیازمند و خانواده های آنها را برای حصول به سلامت و بهبودی آنها در طول هر سال، به اشکال مختلف فراهم آورد.

اینگونه بینیم و آنگونه عمل کنیم تا سال بعد و محرم آتی و بعد خود و دیگران قضاوت کنیم ؛ نسبت به این رویکرد و دستاوردهای مُثبت پیدا و پنهان آن و یا به ترتیب مشهود و متعارف در جامعه اقدام نمائیم و بپذیریم؛ تبعات و پیامدهای مرسوم آن را….! التماس دعا…

محمدرضا زمانی درمزاری(فرهنگ)

وکیل یایه یک دادگستری